Nota bibliograficzna

Niestety nie istnieje najnowsza historia Estonii. Dysponujemy jedynie starszymi pracami: M. Ojamaa, Eesti ajalugu (Historia Estonii), Stockholm 1946; Evald Uustalu, The History ot the Estonian People, London 1952. Ostatnio pojawiła się praca poświęcona pierwszym organizacjom plemiennym Estów: Sulev Vahtre, Muinasaja Loojang Eestis. Vabadusvoit1us 1208-1227 (W Estonii przedhistorycznej. Walki o wolność 1208- 1227), Tallin 1990, s. 198, Instytut Jaana Tonissona wydał po estońsku i po rosyjsku Historię kultury estońskiej, Tallin 1994, s. 231, pióra Lauri Vahtre oraz zbiór artykułów historycznych: Tundmatu Eesti Vabariik (Nieznana Republika Estońska), Tallin 1993, s. 157. Brak natomiast nadal syntetycznej historii Estonii. Rolę zastępczą może pełnić szkic: Mart Laar, Lauri Vahtre, Heiki Valk, Kodu Lugu (Opowieść domowa), Tallin 1992, s.205, obejmująca okres od czasów najdawniejszych do lata 1988 roku. Arvo Magi, Eesti Rahva ja Ajaraamat (Estoński lud i kronika), Tallin 1993, s. 176 podaje najważniejsze daty z historii świata i na ich tle wydarzenia z dziejów Estonii i Estończyków oraz ich przodków od epoki mezolitu. Mimo ideologicznego nalotu wiele informacji zawiera encyklopedia: Noukogude Eestis (W Estonii Radzieckiej), Tallin 1975, s. 383. Na emigracji wydano encyklopedyczne opracowanie: Eesti riik ja rahvas teises maailmasojas (Estońskie państwo i naród w drugiej wojnie światowej), t. I-X, Stockholm 1954-1962. Mart Laar, Metsavennad (Bracia leśni), Tallin 1993, s. 232 dotyczy okresu powstania latem 1941 roku i partyzantki z lat 1944-1952. Organizacjom epigonalnym w stosunku do zbrojnego ruchu oporu poświęcił obszerny artykuł Viktor Niitsoo, Rahvuslik vastupanuliikumine aastail 1955-1962 (Narodowy ruch oporu w latach 1955-1962), Akadeemia, Eesti Kirjanike Liidu kuukiri Tartus, 6. aastakäik 1994 nr 12(69), s. 2513-2539; aastakäik 1995 nr 1(70), s. 58-71.

Nadal podstawowymi pracami pozostają: Georg von Rauch, The Baltic States. The Years of Independence 1917-1940, London 1974, s. 265; tam też starsza bibliografia; Romuald J. Misiunas, Rein Taagepera, The Baltic States. Years of Dependence 1940-1980, Berkeley 1983, s. 333; zawiera nowszą bibliografię. Po 1989 roku zaczęły w Estonii ukazywać się reprinty przedwojennych opracowań dotyczących walk z bolszewikami: August Traksmaa, Lühike Vabadussoja Ajalugu (Krótka historia Wojny o Niepodległość), Wyd. II, Tallin, Olion, 1992, s. 271; Eduard Laaman, Eesti Vabadussoja. Poliitiline ajalugu (Estońska Wojna o Niepodległość. Historia Polityczna), Wyd. II, Tallin, Monokkel 1991, s. 238. Zbiór dokumentów z okresu walki o niepodległość został również opublikowany nakładem Instytutu Jaana Tonissona: Jaan Tonisson Eesti välispoliitikas 1917-1920 (Jaan Tonisson w polityce zagranicznej Estonii 1917-1920), Tallin 1993, s.264.

Jeśli chodzi o aktualną sytuację pomocne jest estońskie Who is who, które wyróżnia się na tle innych publikacji tego typu, gdyż nie ukrywa przeszłości partyjnej polityków: Kes on kes eesti poliitikas 1988-1992 (Kto jest kim w polityce estońskiej 1988-1992), Tallin 1992. Instytut Tonissona wydał pożyteczny wybór artykułów z czasów pierestrojki: Eesti poliitilise matte ajaloost. Valitud artiklid 1987-1991 (Z historii estońskiej myśli politycznej. Artykuły wybrane 1987-1991), Tallin 1992, s. 64. Instytut publikuje książki dotyczące historii i kultury estońskiej również w języku rosyjskim. Instytut Tonissona wydał w formie książkowej referaty wygłoszone na zorganizowanych przez siebie konferencjach poświęconych sytuacji ludów ugrofińskich w Rosji: Finno-ugorskije narody i Rossija. Sbornik materiałow mieżdunarodnych konfieriencij 1992-1993, Tallin 1994, s.180.

W Polsce ukazała się obszerna praca Piotra Łossowskiego, Stosunki polsko-estońskie 1918-1939, Gdańsk 1992, s. 210. Autor ten poświęcił osobną książkę kryzysowi parlamentaryzmu w państwach bałtyckich w okresie międzywojennym; Kraje bałtyckie na drodze od demokracji parlamentarnej do dyktatury, Wrocław-Warszawa 1972, s. 350. Należy też wymienić krótki informator Andrzeja Maryańskiego o państwach bałtyckich: Litwa, Łotwa, Estonia, PWN Warszawa 1993, s. 103, który jednak nie porusza spraw politycznych.

Autor publikacji
INTERMARIUM