CZERWONA PAJCYZNA (4)- CENTRALA (4) - IV DEPARTAMENT MSW

IV DEPARTAMENT (od 26 czerwca 1962) – Kościół – linia/pion IV, oddziaływanie na „S” za pośrednictwem doradców ze środowisk katolickich. Łącznie z pracownikami wydziałów IV KWMO i KSMO – 2460 funkcjonariuszy i 5 tys. tajnych współpracowników wszystkich kategorii (1981).

Dyrektor: płk. Stanisław MORAWSKI (15.06.1962 – 21.10.1971), poprzednio z-ca dyrektor III Departamentu (1957 – 1962), naczelnik wydziału Departamentu V – Kościół, był widziany przy aresztowaniu Prymasa Stefana Wyszyńskiego;

płk. Zenon GOROŃSKI (1.11.1971 - 30.11.1975);

gen. Konrad STRASZEWSKI (1.12.1974 - grudzień 1981);

Zenon PŁATEK (16.12.1981 - 30.10.1984), poprzednio z-ca dyrektora, zawieszony w obowiązkach, następnie odwołany w związku ze sprawą zabójstwa ks. Popiełuszki (2.11.1984), rezydent MSW przy Ambasadzie PRL w Pradze, w październiku 1990 aresztowany i oskarżony o sprawstwo kierownicze w sprawie zabójstwa ks. Popiełuszki. Wkrótce zwolniony, a po długoletnim procesie uniewinniony z braku dowodów.

Zygmunt BARANOWSKI (15.11.1984 - 15.06.1985), poprzednio szef SUSW w Katowicach, jako osoba „z zewnątrz" miał uspokoić sytuację w tym departamencie po zamordowaniu przez jego funkcjonariuszy ks. Jerzego Popiełuszki;

gen. bryg Tadeusz SZCZYGIEŁ (15.06.1985 - 28.08.1989), poprzednio z-ca szefa SUSW ds. SB;.

Dwu Z-ców Dyrektora: Henryk PIĘTEK (1.07.1962 – 31.01.1965);

Zenon GOROŃSKI (1.02.1965 -31.05.1971);

Wiesław ZAJDA ur. 13.03.1925 (15.01.1967 - 1.06.1971), w MBP od 3 marca 1945, służył w wywiadzie, zmarł;

Konrad STRASZEWSKI (1.06.1971 – 30.11.1974), poprzednio naczelnik Wydz. I;

Józefa SIEMASZKIEWICZ (10.05.1971 – 13.07.1973);

płk. Ryszard WÓJCICKI (14.07.1973 - 15.03.1979);

płk mgr Czesław WIEJAK (25.01.1976 - 30.11.1981), poprzednio naczelnik Wydz. I;

gen. bryg. MO Zenon PŁATEK (20.04.1979 - 16.12.1981), poprzednio naczelnik Wydz. I., poprzednio kierownik Grupy „D”;

Adam PIETRUSZKA (20.03.1981 - 4.11.1984), poprzednio z-ca naczelnika Wydz. I, zwolniony i aresztowany w związku ze sprawą zamordowania ks. Popieluszki, skazany przez Sąd Wojewódzki w Toruniu na karę 25 lat pozbawienia wolności (7.02.1985);

Zbigniew JABŁOŃSKI ur. 14.02.1940 (10.05.1982 - 28.02.1985) w MSW od 1 grudnia 1964;

Eugeniusz MIROWSKI ur. 8.06.1934 (1.02.1983 - 1.11.1989), w MBP od 1 sierpnia 1953;

Stefan OSTAPIŃSKI (1.12.1984 - 16.02.1988), poprzednio z-ca szefa WUSW ds. SB w Radomiu;

płk Stanisław PRZANOWSKI. (16.02.1988 - 1.11.1989) poprzednio w Warszawie;

Sekretariat ogólny – sprawy finansowe, w tym fundusz specjalny na opłacanie agentury, organizacja i wyposażenie LK (lokali konspiracyjnych) na spotkania i do obserwacji, dostarczanie sprzętu podsłuchowego, prowadzenie dokumentacji.

WYDZIAŁ I - kierownicze ogniwa Kościoła katolickiego, w tym urząd prymasa, biskupi kurialni, świecki kler parafialny oraz tzw. kler pozytywny – patrioci, wykładowcy świeccy KUL, ATK, wyższe seminaria duchowne, ich studenci i alumni, osoby świeckie kontaktujące się z klerem świeckim.

Naczelnik: ppłk. Bolesław CYKAŁA (15.06.1962 – 14.06.1964);

Konrad STRASZEWSKI (15.96.1964 - 31.05.1971);

płk mgr Czesław WIEJAK ur. 29.06.1934 (1.02.1972 – 24.01.1976), w MBP od 1 sierpnia 1953;

Zenon PŁATEK (1.02.1976 – kwiecień 1979), poprzednio kierownik Grupy „D” (do czerwca 1976);

Z-ca Naczelnika: ppłk. Stanisław MOZAL (15.06.1964 – 28.02.1972);

ppłk. Bogdan KARLICKI (1.03.1972);

Adam PIETRUSZKA ur. 19.07.1938 (1.02.1975 -), w MSW od 1 sierpnia 1961;

Sekcja I – opracowanie koncepcji, prowadzenie rozpoznania central Kościoła: prymas i jego sekretariat, sekretarz i sekretariat Episkopatu i jego agendy; celem wyprzedzającego poznania planów działalności politycznej, ideologicznej s społecznej Kościoła, treści narad i instrukcji, zaplecze kadrowe i naukowe Kościoła.

Kierownik:

Sekcja II - ogniwa łączące Kościół z Watykanem i kościelnymi organizacjami międzynarodowymi, kontakty z „ośrodkami dywersji”, zabezpieczenie pobytu w Polsce przedstawicieli Watykanu i kościelnych organizacji międzynarodowych.

Kierownik:

kpt. Janina MICHALSKA, inspektor (...); kpt/mjr Tadeusz MURDZA, inspektor (...);

Sekcja III – opracowanie instrukcji i kierowanie działaniami operacyjnymi terenowych Wydziałów IV KWMO (później WUSW) przeciwko diecezjom, uczelniom kościelnym i katolickim (WSD, KUL, ATK, wydziałów teologicznych), biskupom.

KUL – tajnych współpracowników 53, w tym 34 wykładowców i 19 studentów; ATK - tajnych współpracowników 35, w tym 24 wykładowców i 11 studentów; wyższe seminaria duchowne w sumie - tajnych współpracowników 161, w tym 89 wykładowców i 72 studentów (rok 1982).

Kierownik:

Sekcja IV – opracowywanie koncepcji działań dezintegracyjnych i dezinformacyjnych, koncepcji ruchu społecznie postępowego kleru (księża – patrioci), ruchu ateistycznego.

Kierownik:

Sekcja V – nadzorowanie i zabezpieczenie razem z MO poważniejszych uroczystości kościelnych, poczynania Kościoła mogące zagrozić bezpieczeństwu publicznemu.

Kierownik:

Do podziału na sekcje: Kpt. Konrad GNIOTEM, insp.

WYDZIAŁ II – stowarzyszenia kościelne, ugrupowania katolików świeckich i ich baza wychowawcza, byli działacze chadeccy, Stowarzyszenie PAX, PZKS, Zjednoczone Zespoły Gospodarcze, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych - ODISS, CHSS, aktyw świecki i duszpasterstw stanowo-zawodowych, KIKi, „Znak”, „Więź”, osoby utrzymujące kontakty z „ośrodkami dywersji” i działacze katoliccy z Europy Zachodniej przyjeżdżający do Polski.

Naczelnik: płk. Wiesław CIUPIŃSKI (6.07.1983);

Z-ca Naczelnika: Wiesław CIUPIŃSKI (1.11.1975 - );

SOR „BOSS” nr ewid. 33203 dot. Tadeusza Mazowieckiego.

SOR „BURZA” (styczeń 1977 - ) dot. opozycji w PAX

WYDZIAŁ III – świadkowie Jehowy i inne wyznania nie-rzymskokatolickie (38 Kościołów i wyznań), centrale tych Kościołów i związki wyznaniowe, działania operacyjne mające na celu rozpoznanie ich orientacji i działań społeczno-politycznych, Polska Rada Ekonomiczna, Komisja Mieszana PRE i Episkopatu, Chrześcijańska Konferencja Pokojowa, Chrześcijańska Akademia Teologii, Stowarzyszenie Polskich Katolików, zakłady „Polka”.

Naczelnik: Wiesław KOŁODZIEJSKI (1.07.1976 - ); kpt. Wiktor Gutowski (przed 1983), później naczelnik Wydz. III w WUSW Ostrołęka;

Z-ca Naczelnika:

Kpt. Wiktor GUTOWSKI kier. grupy Wydz. III

WYDZIAŁ IV – analiza i informacja bieżąca, prognozy dla kierownictwa MSW i PZPR, organizacja, dokumentacja, sondaże wśród duchownych, współpraca z pozostałymi Wydziałami

Naczelnik: Wiesław FENICKI (1.06.1973 – 31.05.1978);

Zofia DĄBROWSKA (1.06.1978 -);

Z-ca Naczelnika: Robert SZCZEPAŃSKI (1.03.1975 -); Zofia DĄBROWSKA (1.11.1975 - 31.05.1978); Henryk MROWIŃSKI (1.06.1978 -);

WYDZIAŁ V – kierownictwa zakonów męskich i żeńskich, duszpasterstw akademickich, instytutów świeckich, kler zakonny, parafialny, wykładowcy KUL, ATK, wyższych seminariów duchownych, studenci, alumni, zakonnicy, osoby świeckie kontaktujące się z klerem zakonnym.

Naczelnik: ppłk. Stanisław MOZAL (1.03.1972 – 31.19.1976), poprzednio z-ca naczelnika Wydz. I;

Stefan OSTAPIŃSKI (1.11.1976 -), poprzednio z-ca;

Z-ca Naczelnika: Stefan OSTAPIŃSKI (1.04.1972 – 31.10.1976 -); Stanisław NOZDERKO (1.11.1976 – ); mjr W. GŁOWACKI (1979);

Mjr (później płk) Wacław GŁOWACKI w 1975 roku zwerbował ks. Konrada Hejmo – TW „Dominik”, (od 1980 - TW „Hejnał”, TW „Vox”), odszedł na emeryturę w 1987 r.

Personel: LULIŃSKI (...);TW „Cywil” rozpracowuje KPN i RMP

WYDZIAŁ VI (jako Grupa "D" w latach 1973 - 1976) – krakowski SKS

Naczelnik: Tadeusz GRUNWALD (1.06.1976 -);

ppłk Wiesław FENICKI (po 1978), poprzednio naczelnik Wydz. IV;

Romuald BĘDZIAK (...);

Robert SZCZEPAŃSKI (...), poprzednio z-ca naczelnika Wydz. IV tj. Fenickiego;

kpt. Grzegorz PIOTROWSKI (od 1983), organizator porwania Janusza Krupskiego (1983 r.?), którego wówczas poparzono kwasem lub chemikaliami, a następnie pozostawiono w lasach, dziesiątki km od W-wy.

Z-ca Naczelnika: Waldemara PEŁKA często zastępował Wiesława Fenickiego, Grzegorz PIOTROWSKI, Leszek PĘKALA, Waldemar CHMIELEWSKI.

Samodzielna Grupa "D" (od 1973 do roku 1976 w ramach IV Departamentu)/Wydział. VI (od czerwca 1976) - grupa operacyjna do zadań specjalnych, której zadaniem była dezinformacja i dezintegracja (tzw. specjaliści), badanie tendencji odśrodkowych, kontestacyjnych, opracowywanie strategicznych działań dezintegracyjnych, koordynacja działań dezintegracyjnych wszystkich jednostek IV Departamentu, prognozy dotyczące siły koncepcyjno-organizacyjnej Kościoła, koncepcje działań specjalnych w stosunku do zagranicznych instytucji centralnych Kościoła rzymsko-katolickiego, zakonów i organizacji katolickich.

Kierownik: Zenon PŁATEK ur. 6.09.1927, organizator i pierwszy kierownik (15.01.1973 - 15.06.1976), w MBP od 1 listopada 1953 r.;

Tadeusz GRUNWALD (1.06.1976);

Grupa inspektorów do zadań specjalnych:

Do podziału na wydziały: płk Józef. Wojciechowski, st. inspektor mjr Leon Niklas, inspektor; ppłk. Józef Maj, inspektor; ppłk. Ludwik Dąbrowski, inspektor.