Poniżej publikujemy raport SB – Wydziału OKPP z Torunia z początku 1990 roku na temat sytuacji i zagrożeń dla III RP w regionie toruńskim. Jasno z tego wynika, iż albo premier Tadeusz mazowiecki był figurantem w rządzie gen. Kiszczaka, albo akceptował infiltrowanie i zwalczanie opozycji. Zwraca uwagę fakt, że TW rekrutowano i znajdowano chętnych do tej roli także po utworzeniu rządu Kiszczaka-Mazowieckiego. Dalsze materiały dotyczące działalności SB i KPN w regionie toruńskim będziemy zamieszczali sukcesywnie ale zawsze z datą marcową 2006 roku załadowania dokumentu na portal by uniknąć konieczności szukania w różnych miejscach informacji dotyczących toruńskiej KPN.
Toruń, 5 stycznia 1990 r.
TAJNE, SPEC. ZNACZENIA
Egz. nr ....
SPRAWOZDANIE
z działalności wydziałów OKPP WUSW w Toruniu w 1989 r.
Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa powstał na mocy Zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 075/ z dnia 24 sierpnia 1989r. , Zarządzenia Organizacyjnego 0460/ z dnia 13 listopada br. Dyrektora Biura Organizacyjno-Prawnego MSW i funkcjonuje od dnia 1 listopada 1989r.
Do zakresu jego zainteresowań należy przede wszystkim:
A) rozpoznawanie i zapobieganie działalności grup osób, które przygotowują i podejmują akcje
- o charakterze anarchistycznym, skrajnie prawicowym, lewackim, terrorystycznym, faszystowskim, wymierzonym w konstytucyjno-prawny porządek państwa oraz jego zobowiązania międzynarodowe,
- zmierzają do destabilizacji państwa i jego instytucji,
- dopuszczają się naruszeń konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich,
B) rozpoznawanie i analizowanie ruchów społecznych o charakterze narodowościowym, wyznaniowym, migracyjnym, pacyfistycznym itp., w aspekcie przeciwdziałania szkodliwym następstwom dla suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz wolności i praw obywateli,
C) ochrona tajemnicy państwowej,
D) rozpoznawanie nastrojów społecznych, przyczyn konfliktów i niezadowoleń,
E) Informowanie organów państwowych o sytuacji społeczno-politycznej w kraju.
W ramach tego zakresu operacyjnie kontrolowano i rozpoznawano działalność pozaparlamentarnych ugrupowań politycznych, tworzących się i istniejących już ruchów społecznych, stowarzyszeń i struktur nieformalnych a także nastroje społeczne w środowiskach nadbudowy i zagrożenia wiążące się z ochroną tajemnicy państwowej.
Systematycznie sporządzano także informacje dla władz państwowych nt. sytuacji społ. politycznej w ochranianym obszarze.
Ad. A.
Nadal w centrum naszych zainteresowań pozostawało kierownictwo Akcji Bieżącej Obszaru III, obejmujące swym zasięgiem województwa Polski północnej, a także podlegające mu struktury na terenie Torunia, w tym najliczniejsza i najaktywniejsza grupa studencka, wywodząca się z ekstremalnego odłamu NZS. Podstawowe kierunki, działalności KAB pozostały niezmienione, uległy jedynie pewnym modyfikacjom i uzupełnieniom wymuszanym przez bieżące realia polityczne i społ. gospodarcze. Działalność tej organizacji po zmianie rządu nadal wymierzona była w struktury władzy(głównie prezydenta), podważała zaufanie do rządu, Solidarności i Partii z koalicji rządowej. Najostrzej krytykowano PZPR i sojusze polityczno- wojskowe, w tym obecność jednostek Armii Radzieckiej w Toruniu i w Polsce.
Dzięki uzyskiwaniu wyprzedzających informacji byliśmy w stanie w mniejszym lub większym stopniu paraliżować niektóre z tych działań np. uniemożliwiono udział działaczy toruńskich w ogólnopolskim zlocie i manifestacji KPN w Warszawie, nie dopuszczono do nadania 13 grudnia I989r. audycji KPN w radiowęźle zakładowym EC-Toruń- Grębocin. Współdziałając z byłym Departamentem III MS zabezpieczyliśmy operacyjnie udział delegatów KPN z naszego terenu w Zjeździe Obszarowym w Gdańsku i w dwóch częściach IIl Kongresu KPN. Nasze przedsięwzięcia zamierzające do dyskredytacji działaczy KPN w środowisku aktywu ugrupowań pozaparlamentarnych częściowo wpłynęły na jego reakcję na propozycję KPN utworzenia platformy współdziałania. Ponadto działania te, a przede wszystkim mała atrakcyjność programowa tej organizacji w tut. środowisku sprawiły, że jej próby przeforsowania swoich kandydatów w wyborach 4 czerwca 1989 r. zakończyły się fiaskiem.
Również sporadycznie organizowane na terenie miasta wiece nie były sukcesem organizacyjnym i politycznym KPN, zaś spotkania z L. Moczulskim nie gromadziły oczekiwanych przez aktywistów większej liczby zwolenników.
Istnieje zagrożenie zwiększenia wpływów KPN w szeregach NZS. Sprzyja temu dualizm postaw działaczy studenckich, którzy jak dotąd nie są w stanie zdecydowanie opowiedzieć się za jednym z dwu głównych ośrodków dyspozycyjnych NZS-u (Warszawa, Kraków).
Najbardziej spektakularnym działaniem NZS w skali roku było zainicjowanie bojkotu Studium Wojskowego UMK. Akcję tą traktowano nie tylko jako środek nacisku na MEN i MON, ale także jako sposób na aktywizację środowiska studenckiego i próbę reklamy tam organizacji. Elementem „wygrywania” nastrojów społecznych była sprawa stypendiów. Do tej pory nie odnotowano faktów świadczących o przekraczaniu przez działaczy NZS norm statutowych, bądź działań naruszających porządek prawny. W skali roku prowadzono systematyczne rozpoznanie zamierzeń i planów działania tej organizacji, a także zabezpieczano operacyjnie zorganizowane przez nią imprezy.
W środowisku młodzieżowym zaznaczył swą obecność także Związek Harcerzy Rzeczypospolitej, Niezależna Unia Młodzieży Szkolnej i Niezależne Zrzeszenie Młodzieży Szkolnej. ZHR funkcjonował jako alternatywa dla ZHP, uważając się za kontynuatora tradycji harcerskich z okresu międzywojennego. Organizacja mieni się jako niezależna, jednocześnie głosi ideę wychowania dzieci i młodzieży w duchu etyki chrześcijańskiej. Na terenie Torunia aktyw ZHR rekrutuje się ze środowiska akademickiego i młodzieży szkół średnich.
Od października 1999r. funkcjonuje NUMS. Organizacja ta wydaje w stosunkowo niewielkim nakładzie gazetki: "Pochop" i „Tadzio”. Pisenko „Liberał" wydaje także NZMS. W toku dotychczasowego rozpoznania nie stwierdzono by organizacje te stosowały ekstremalne i nielegalne formy działania wymierzone w podstawy ustrojowe państwa.
Nie stwierdzono również spektakularnych, zorganizowanych przejawów działalności Międzynarodówki Anarchistycznej. Na naszym terenie aktywność przejawiali jedynie pojedynczy sympatycy tego ruchu. Na bazie wyprzedzających informacji o działalności tej organizacji w innych województwach współdziałaliśmy w zabezpieczaniu zlotów zorganizowanych poza naszym terenem.
W minionym okresie jedynym stwierdzonym faktem mogącym nosić znamiona przygotowań do działalności terrorystycznej była kradzież broni z magazynku LO nr 5 w Toruniu w grudniu 89r. W aktywnych działaniach zmierzających do wykrycia sprawców kradzieży zaangażowano sieć osobowych źródeł informacji Wydziału, a w składzie grupy operacyjno-dochodzeniowej zajmującej się tą sprawą znalazł się pracownik pionu OKPP. Rutynowo operacyjnie zabezpieczano lotnisko Aeroklubu Pomorskiego, magazyny z bronią, materiałami wybuchowymi i toksycznymi oraz newralgiczne punkty obiektów. Współdziałanie w tym zakresie z pionem Prewencji i Kryminalnym MO oraz z Wydziałem 0G WUSW.
Nowym elementem sytuacji operacyjnej w ochranianym obszarze jest powstanie struktur pozaparlamentarnych ugrupowań politycznych: PPS, CHO-SP, SN. Ponad roczna działalność toruńskiego Koła PPS nigdy nie przybrała stałych instytucjonalnych form. Odbyto kilka spotkań, wydano jeden numer pisemka "Brzask". Dwóch przedstawicieli toruńskiego PPS uczestniczyło w kwietniowym Kongresie tej Partii. Aktualnie nie obserwujemy większej aktywności tej grupy. Zaangażowanie się dwóch jej liderów w działalność Toruńskiego Ruchu Samorządności Obywatelskiej oznacza faktyczne zawieszenie działalności tej struktury. Kontrolujemy ją wewnętrznie i zewnętrznie.
Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy opiera się w swej działalności na świeckim aktywie katolickim. Programowo grupa ta nawiązuje do działalności Stronnictwa z okresu międzywojennego. Prowadzimy zewnętrzną kontrolę operacyjną tej struktury, jak również osób starających się budować bez większych rezultatów struktury Stronnictwa Narodowego. Nacjonalistyczne i antysolidarnościowe treści zawarte w progresie SN nie przysparzają Stronnictwu jak dotąd większej ilości zwolenników.
Nastąpiły jakościowe przewartościowania zarówno w łonie koalicji parlamentarnej jak i w PZPR.
Mamy do czynienia z polaryzacją w zakresie programów, postaw w NSZZ „S”. z ruchu tego wyodrębniają się różne organizacje społeczne przejmujące od „S” rozmaite funkcje.
Obok nurtu czysto związkowego najważniejsza z nich jest również Ruch Samorządności Obywatelskiej.
Wojewódzka organizacja SD boryka się z trudnościami w zakresie finansowania swej działalności, co w pewnym stopniu rzutuje na jej programową aktywność. Wystosowano nawet w tej sprawie petycję do CK SD. Na powyższe nakładają się odżywające co jakiś czas rozdźwięki wśród aktywu.
W ruchu ludowym zaznaczyła się wyraźnie polaryzacja postaw działaczy oraz tendencje rozliczeniowe. Wśród członków b. ZSL, jeszcze przed Kongresem, zauważalne stały się postawy opozycyjne wobec aparatu etatowego WK. Na fali inicjatyw podejmowanych w całym kraju, na terenie województwa powstały trzy koła PSL orientacji "pro wilanowskiej”.
Odnotowano również nieudaną próbę utworzenia Koła PSL •Solidarność". Po rozwiązaniu ZSL i powstaniu PSL "Odrodzenie”, Stronnictwem do czasu zakończenia wyborów kieruje Zgromadzenie Delegatów.
Złożona sytuacja istnieje także w PZPR. Przygotowaniem do Zjazdu żyją tylko wąskie grupy aktywu. Notujemy przypadki oddawania legitymacji partyjnych. Aktyw PZPR albo zachowuje bierność albo skłania się ku dwóm głównym nurtom: Ruchowi „8 lipca” i Toruńskiej Inicjatywie Socjal-Demokratycznej.
Pierwszy nurt skupia etatowy i nieetatowy aktyw partyjny. W TIS działają głownia twórcy „struktur poziomych” z 81 r. Aktualnie w Ruchu „8 lipca” wyodrębniła się grupa określająca siebie jako Forum Lewicy Społecznej, która wydaje się być programowo uplasowana pomiędzy Ruchem „8 lipca” a TIS.
Delegaci na Zjazd z FLS w częściowej konspiracji przed aparatem KW i KM starają się przekonać do swego programu pozostałych delegatów z województwa. Grupa ta będąc w kontakcie z delegatami z innych województw próbuje konsultować z nimi na Zjazd wspólną taktykę i linię programową. Kontrolujemy wewnętrznie i zewnętrznie sytuację w w/w ugrupowaniach.
Ad. B.
Jedyną organizację, którą można zaliczyć do ruchów pacyfistycznych jest WiP. Działalność Ruchu "Wolność i Pokój” ogniskowała się głównie wokół zagadnień związanych z obowiązkiem odbywania zasadniczej służby wojskowej, wojskowego szkoleni studentów, a także programów szkolenia sanitarno-obronnego młodzieży szkół średnich. Na tej płaszczyźnie WiP współdziałał głównie z NZS. Ostatnio programowo organizacja ta skłania się ku problematyce ekologicznej. Nasze przedsięwzięcia koncentrowały się na kompleksowym rozpoznawaniu zamierzeń i planach działania tej organizacji i operacyjnym zabezpieczaniu zorganizowanych przez nią imprez.
Nowym ważnym elementem kształtującym sytuację operacyjną w obszarze działania Wydziału stały się symptomy wskazujące na powolne wyodrębnianie się tzw. mniejszości narodowych. Dotyczy to głównie mniejszości niemieckiej. W okresie wizyty Kohla w Polsce, NN mieszkaniec Torunia wystosował do Kanclerza RFN anonimowy list, w którym w sposób obraźliwy dla Polaków zwracał adresatowi uwagę na domniemane krzywdy kilkutysięcznej grupy obywateli polskich narodowości niemieckiej oraz rzekomo zamieszkującej nasz teren. W listopadzie l989r. Sąd Wojewódzki w Toruniu zarejestrował Towarzystwo Przyjaźni i Współpracy Polska-RFN.
Uzyskaliśmy również niepotwierdzone Informacje o innych inicjatywach tego typu np. zamyśle utworzenia Związku Pomorzaków, wstępne rozpoznanie wskazuje, że próby tworzenia tego typu stowarzyszeń mogą mieć podłoże ekonomiczne - chęć łatwego uzyskania pomocy finansowej z RFN dla prowadzania działalności gospodarczej na własny rachunek. Z wstępnych niepotwierdzonych informacji wynika, że istniej także prawdopodobieństwo utworzenia organizacji mającej w zakamuflowany sposób ułatwić Niemcom eksplorację tych regionów Polski północnej i zachodniej, które w przeszłości znajdowały się w granicach Rzeszy. Rozwój tego typu inicjatyw może stworzyć pozytywny grunt dla działalności skrajnie nacjonalistycznie i szowinistycznie nastawionych sympatyków Stronnictwa Narodowego. Z tych powodów podjęto gruntowne rozpoznanie operacyjne tego problemu.
Ad. C.
Prowadzone w ubiegłym roku działania operacyjne ukierunkowane na rozpoznanie i kontrolę zagadnień związanych z ochroną tajemnicy państwowej nie doprowadziły do uzyskania danych świadczących o występowaniu w tym zakresie zagrożenia. Nie stwierdzono żadnych uchybień w zakresie sporządzania i przechowywania i obiegu dokumentów tajnych w instytucjach nadbudowy. Nie ujawniono również uchybień określonych w stosownej ustawie W zakresie zabezpieczenia rodzimych osiągnięć naukowych i technicznych.
Ad. D i E
Wykorzystując posiadaną sieć osobowych źródeł informacji na bieżąco rozpoznawano nastroje społeczne w sferze nadbudowy oraz ujawniano powstające konflikty społeczne. Czynnie uczestniczono w ich neutralizacji w ramach prowadzonych spraw operacyjnych. O powyższym informowano na bieżąco centralne i wojewódzkie władze państwowe.
W roku 1989 Wydział zaplanował pozyskania 27 TW, 5 KO oraz zorganizowanie LK. Jeszcze przed reorganizacją pionu III SB miały miejsce przesunięcia etatowe. W ich efekcie, a także w ramach reorganizacji ubyło łącznie 8 pracowników operacyjnych. Przyjęto na ich miejsce 6 nowych f-szy z innych pionów. Powyższe, a także zmiana zakresu zainteresowań Wydziału spowodowały, że w okresie do 31 października 1989 r f-sze byłego Wydziału III MSW pozyskali 22 TW wykonując tym samym plan w tej kategorii źródeł w 81,5 proc.
Zastępca Naczelnika Wydziału III WUSW w Toruniu kpt. mgr Ryszard Liśkiewicz
Wykonano w 3 egz.
Egz. nr 1 W. Inspekcji
Egz. nr 2 i 3 a/a
MB/LK poz. Dz. ....