SOR „BALON” – OPOZYCJA GLIWICKA 1982-1988 (5)

SB O DELEGATURZE RKW NSZZ „S” W GLIWICACH – 21 marca, 9 sierpnia, 27 września 1985, 11 listopada 1988 r.

Poniżej zamieszczamy kolejne dokumenty, w tym końcowy, z SOR „BALON” dotyczącego działań opozycji w Gliwicach, a wszczętego po akcji rozrzucania ulotek za pomocą balonów zorganizowanej przez Tadeusza Drzazgowskiego. SOR „BALON” dotyczył działalności opozycji w Gliwicach. Niestety, na razie nie dysponujemy raportami zbiorczymi za okres 1984-1987. Raport końcowy zamyka SOR „BALON”, który przekazano do archiwum czyli Wydziału „C”, zaś figurantów objęto kwestionariuszami ewidencyjnymi służącymi do prowadzenia okresowej kontroli czy wyznaczone osoby nie podjęły ponownie działalności.

ZATWIERDZAM

Gliwice, dnia 1985.03.21

TAJNE SPEC. ZNACZENIA

Egz. nr ………

ANALIZA MATERIAŁÓW SPRAWY OPERACYJNEGO ROZPRACOWANIA KRYPT. „BALON” NR 48430

I. SYTUACJA OPERACYJNA W SPRAWIE

Sprawa operacyjnego rozpracowania krypt. „BALON” została założona w dniu 13.02.1982 r. na zagrożenie „wroga działalność w środowisku, terror”. Dnia 27.01.1982 r. miał miejsce kolportaż bezdebitowych ulotek pt. „Biuletyn Informacyjny Solidarność” nr 2/82 za pomocą balonów z prymitywnym urządzeniem wyzwalającym oraz wykładanie na klatkach schodowych w Gliwicach, os. Kopernika. W/wym. Ulotki nawoływały do biernego oporu wobec władz, organizowania pomocy dla internowanych i aresztowanych.

Celem założonej sprawy operacyjnego rozpracowania było:

- Ustalenie wykonawców ulotek oraz ich kolporterów,

- Udokumentowanie faktów przestępstwa i wszczęcie postępowania przygotowawczego.

Z dotychczasowych ustaleń wynika, że pierwszy numer Biuletynu Informacyjnego „Solidarność” sygnowany był jako nr 2/82, następnie zmieniono nazwę wydawnictwa na „Gliwicki Serwis Informacyjny”, natomiast po zorganizowanych demonstracjach w dniu 03.05.1982 r. wydawnictwo otrzymuje ostateczny tytuł, tzn. „Manifestacja Gliwicka”, sygnowany jako Biuletyn Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „Solidarność” Region Śląsko-Dąbrowski.

Ponadto struktura ta sygnowała także wydawnictwa takie jak:

- „AGO” - Biuletyn Akademickiej Grupy Oporu Politechniki Śląskiej (wydano 12 numerów)

- „SOLIDARNOŚĆ MIĘDZYZAKŁADOWA” (wydano 11 numerów)

- „STAN DUCHA” (wydano 3 numery)

- „KARLIK” (wydano 2 numery)

Oraz obecnie:

Nakład wydawnictwa „Manifestacja Gliwicka” waha się w granicach 500-4.000 szt. Poziom wydawnictw sygnowanych przez Gliwicką Delegaturę RKW NSZZ „S” jest żenująco niski i w zasadzie ogranicza się do przedruków z innych wydawnictw bezdebitowych (Tygodnik Mazowsze, RIS). Dotychczas wydano 53 numerów Manifestacji Gliwickiej, ostatni numer 53 wydano w lutym br.

Okres działalności nielegalnej struktury pn. Gliwicka Delegatura RKW NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” Region Śląsko-Dąbrowski można podzielić na 4 okresy:

• od wprowadzenia stanu wojennego do 05.03.1982

• od 05.03.1982 do 05.11.1982

• od 05.11.1982 do 05.03.1984

• od 05.03.1984 do chwili obecnej

W początkowym okresie działalności spotkania odbywały się w mieszkaniu Marka CIELIŃSKIEGO /Gliwice, ul. Kozielska 65 E/ oraz w parafii św. Krzyża w Gliwicach. Dobór uczestników następował na zasadzie wcześniejszych kontaktów towarzyskich zarówno w miejscu zamieszkania i pracy jak również wspólnej działalności Gliwickiej Delegatury NSZZ „Solidarność”. Ulotki były drukowane prymitywną techniką w różnych punktach oraz w budynku św. Krzyża w Gliwicach za wiedza i zgodą ks. Jana SIEMIŃSKIEGO.

W dniu 05.03.1982 r. podjęto próbę realizacji sprawy, w trakcie której zatrzymano 12 osób, z których 7 internowano do ośrodka odosobnienia. Po internowaniu osób związanych z redagowaniem i wydawaniem Gliwickiego Serwisu Informacyjnego inicjatywę przejęły osoby utrzymujące przed 13.12.1981 r. kontakty z Gliwicką Delegaturą NSZZ „Solidarność”; spotkania przeniesiono do mieszkania ob. Henryka SOWY /zam. Gliwice Plac Inwalidów 3/.

Dużym osiągnięciem tej grupy było zorganizowanie w dniu 03.05.1982 r. i 31.08.1982 r. nielegalnych demonstracji na terenie Gliwic.

Po opuszczeniu ośrodków dla internowanych przez M. CIELIŃSKIEGO, F. TREFLERA, W.KOSTRZEWSKIEGO podjęli oni ponownie działalność w nielegalnej strukturze, a CIELIŃSKI objął przywództwo nad koordynacją działań. W tym czasie podjęła działalność grupa złożona z pracowników KBM-PW „FAMONT” inspirowana i kierowana przez Zbigniewa SAWICKIEGO, który przejął na siebie ciężar produkcji i kolportażu nielegalnych ulotek.

W dniu 05.11.1982 r. podjęto próbę realizacji sprawy, jednakże nie dała ona oczekiwanych rezultatów, tylko w jednym przypadku ujawniono 285 szt. przygotowanych do kolportażu nierozkolportowanych ulotek pt. „Manifestacja Gliwicka” nr 19. Prokurator odmowil wszczecia postepowania przygotowawczego. Spośród osób zatrzymanych w tym dniu internowano Z. SAWICKIEGO, E. WRÓBLEWSKIEGO i K. MICHALCZYKA. tj. pracowników KBW PW „FAMONT” w Gliwicach. W tym czasie urządzenie powielające wg informacji TW ps. „MAJ” znajdowało się w mieszkaniu ob. A. GRABARY, /Gliwice ul. Kormoranów 17/. Przeszukanie mieszkania nie dało rezultatów z uwagi na to, że został on wcześniej ostrzeżony przed przybyciem funkcjonariuszy SB, a powielacz został przewieziony do parafii św. Krzyża w Gliwicach.

Po nieudanej w/wym. realizacji, w działalności struktury nastąpiły zmiany, polegające na oparciu się w głównej mierze o Kościół Św. Krzyża w Gliwicach. Rozpoczęto cotygodniowe prelekcje / w czwartki/, które odbywają się do chwili obecnej w salkach katechetycznych kościoła, w których uczestniczy jednorazowo od 150 do 250 osób.

Prelegenci przyjeżdżają przeważnie z Warszawy i prowadza prelekcje na tematy społeczno-polityczne. Organizacją przyjazdów zajmuje się Magdalena KROLL oraz Barbara KOZŁOWSKA. W okresie pobytu Papieża w Polsce w 1983r. osoby zgrupowane wokół kościoła św. Krzyża zorganizowały zbiorowy wyjazd na górę św. Anny. Zorganizowana grupa liczyła ok. 150 osób.

W tym też okresie kierownictwo Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „S” formalnie weszło organizacyjnie do RKW Region Śląsko-Dąbrowski, jednakże jako autonomiczna struktura nie podporządkowana RKW. Po zakończeniu okresu wakacyjnego Gliwicka Delegatura RKW „Solidarność” rozszerza swoja bazę poprzez organizowanie skrzynek kontaktowych i punktów odbioru przygotowanych do kolportażu nielegalnych materiałów. Punkty te i skrzynki w zasadzie zostały rozpoznane, jednakże nie osiągnięto sukcesu w ustaleniu miejsca ukrycia urządzeń powielających.

W dniu 11.11.1983 usiłowano zorganizować przemarsz demonstracyjny pod pomnik Mickiewicza w Gliwicach, jednak, że wskutek wyprzedzających działań SB i MO oraz zatrzymaniu ustalonych wcześniej organizatorów na 48 godz., zlikwidowano tę próbę w zarodku. W okresie zimy 83r. działalność Gliwickiej Delegatury RKW ograniczyła się do wydania kilku numerów MANIFESTACJI GLIWICKIEJ oraz napisów na murach.

W dniu 05.03.1984 przeprowadzono kolejną częściową realizacje SOR krypt. „BALON”. Dokonano przeszukań w rozpoznanych skrzynkach kontaktowych: u ob. Lucji WILIM zam. Gliwice ul. Opawska 2, ob. Janusz RAWSKI zam. Gliwice ul. Centaura 25, A. GRABARA zam. Gliwice ul. Kormoranów 17 oraz 18 innych mieszkaniach.

W wyniku przeszukania mieszkań ujawniono u ob. WILIM oraz RAWSKIEGO ok. 1000 szt. Nielegalnych wydawnictw pochodzących z różnego okresu. Zatrzymano na 48 godz. 18 osób. W stosunku do w/wym. Nie wszczęto postepowania przygotowawczego ze względu na brak dowodów kolportażu przez to osoby. Termin realizacji przeszukań skrzynek kontaktowych został wybrany w złym momencie, gdyż 2 dni wcześniej rozkolportowano nr 43 MANIFESTACJI GLIWICKIEJ i w większości przeszukiwane mieszkania były puste.

AKTUALNA SYTUACJA OPERACYJNA

1. W ramach sprawy wykorzystywany był TW ps. „MAJ” usytuowany głęboko w kierownictwie nielegalnej struktury pn. Gliwicka Delegatura RKW NSZZ „S” Region Śląsko-Dąbrowski, mogący przekazywać informacje nt. składu osobowego nielegalnej struktury, kierunków jej działalności oraz aktywnych zamierzeń kierownictwa.

2. Brak źródeł na niższych szczeblach, a w szczególności wśród kolporterów oraz bezpośrednich wykonawców nielegalnych wydawnictw.

3. Wykorzystywane źródła TW ps „ KAZIK” ps „ ADAŚ” nie wchodzą w skład Delegatury, a ich informacje w związku z tym są niepełne i fragmentaryczne. Pozyskany natomiast TW ps „JANTAR” zabezpiecza operacyjnie prelekcje w kościele św. Krzyża w Gliwicach.

4. W ostatnim okresie czasu został pozyskany 1 TW ps. „ZBYSZEK”, pracownik BP„BIPROKWAS”, który był rekomendowany do działalności operacyjnej przez K. PIWOWARSKIEGO. Posiada możliwości operacyjnego uzyskiwania nielegalnych wydawnictw „MANIFESTACJA GLIWICKA”, „RIS”, „TYGODNIK MAZOWSZE”. Nawiązał kontakt z E. WRÓBLEWSKIM, na obecnym etapie sterowany jest w kierunku bliższego związania z E. WRÓBLEWSKIM. Wytypowano także dwóch kandydatów na TW „PH”, „PJ” pracowników PBM „FAMONT” w Gliwicach, którzy otrzymywali nielegalne wydawnictwa od E. WRÓBLEWSKIEGO. Z w/wym. Został nawiązany dialog operacyjny sterowany w kierunku nawiązania bliższych kontaktów z E. WRÓBLEWSKIM. Ponadto wykorzystywany jest kandydat na TW „ROMEK”, który posiada bezpośrednie dotarcie do E. WRÓBLEWSKIEGO. E. Wróblewski przyjął propozycje wykorzystania farby drukarskiej zaoferowanej przez „ROMKA”.

5. Z aktualnego rozpoznania operacyjnego wynika, ze szefem nielegalnej struktury po ostatnich zmianach jest TREFLER Franciszek, który zmienił na tym stanowisku Marka CIELIŃSKIEGO zarzucając mu nieudolność i brak inicjatywy. Jak wynika z informacji TW „MAJ” TREFLER występuje pod pseudonimem „HUBERT” vel „SIWY” i pełni jednocześnie funkcje z-cy przewodniczącego RKW Regionu Śląsko – Dąbrowskiego Tadeusza JEDYNAKA. Zastępcą szefa Gliwickiej Delegatury RKW jest ob. GABRYŚ Marek natomiast członkami są: M.CIELIŃSKI, K. GOSIEWSKI i ks. Jan SIEMIŃSKI, który udostępnia pomieszczenia w podziemiach kościoła św. Krzyża w Gliwicach do regularnych spotkań, w trakcie, których oceniana jest aktualna sytuacja. Należy zaznaczyć, ze w cotygodniowych spotkaniach w kościele św. Krzyża w trakcie prelekcji zbierane są fundusze na rzecz działalności podziemnej. Ustalono również, ze osoby ze ścisłego kierownictwa spotykają się także w mieszkaniach prywatnych /
komunikaty „PP”, „PT”/.
- Z.SIEMASZKO zam. Gliwice ul. Zubrzyckiego 15,

- Z. SZOŁOMICKIEGO zam. Gliwice ul. Kozielska 69,

- M. KNOLL zam. Gliwice ul. Mikołowska 10/8.

Brak jest precyzyjnych informacji nt. ilości i rodzaju maszyn poligraficznych będących w dyspozycji Delegatury. W/g jednostronnej informacji TW ps. „MAJ” grupa miała do dyspozycji 3 powielacze nieznanego typu. Jeden z nich znajdował się w kościele św. Krzyża w Gliwicach, drugi na zakonspirowanym mieszkaniu w okolicach Gliwic, natomiast miejsce trzeciego jest nieznane. Z dotychczasowych informacji wynika, ze matryce do poszczególnych numerów na pewno były pisane przez Monikę CIELIŃSKA, Janinę SIEMASZKO, Elżbietę SKREBEK. Próba pozyskania ostatniej z nich nie dała pozytywnego rezultatu. Pisanie matryc odbywa się każdorazowo w innych mieszkaniach. Maszynę do pisania dostarcza się na czas wykonania konkretnej matrycy a następnie odtransportowuje się do innego zakonspirowanego miejsca. Odpowiedzialny za sprawy poligrafii jest M. CIELIŃSKI natomiast bezpośrednim wykonawstwem nielegalnych wydawnictw zajmują się: E.WRÓBLEWSKI, Z. SZOŁOMICKI, Z. SAWICKI i A. GRABARA. Oprócz tego Z. SIEMASZKO wykonuje okolicznościowe pieczątki z linoleum, którymi odbija się okolicznościowe ulotki małych formatów /A-6, A-7/.

Gliwicka Delegatura RK NSZZ „Z” jest strukturą terenową, opiera się na bazie miejscowych zakładów pracy. Informacje na temat zakładów pracy oraz rozprowadzania nakładu wyprodukowanych wydawnictw na zakłady odbywa się poprzez łączników obsługujących skrzynki kontaktowe, z których aktualnie ujawniono to:

• ŻYWIEC Andrzej zam. Gliwice ul. Nowotki 42,

• KOSZULIŃSKI Mieczysław zam. Gliwice ul. Góry Chełmskiej 8,

• JAROSZEWICZ Józef zam. Gliwice ul. Saturna 1.

Ponadto punktem kontaktowym dla kolporterów jest kawiarnia „ROMA” w Gliwicach ul. Nowotki 1 oraz kawiarnia „AGAWA” Gliwice ul. Zwycięstwa. W ostatnim okresie ujawniono również fakty pobierania na szeroka skale składek związkowych w dwóch zakładach pracy Gliwic, a mianowicie:

- Biuro Projektów „BIPROHUT“, gdzie głównym inicjatorem i organizatorem był ob. MRÓZ Krzysztof z pracowni ekonomicznej.

- Biuro Projektów „BIPROKWAS”, inicjatorem i organizatorem był Krzysztof PIWOWARSKI, który obecnie przebywa w RFN.

Stwierdzono również, ze do sierpnia 1982r. Delegatura Gliwicka nie posiadała innych powiązań z ośrodkami opozycyjnymi w kraju, to obecnie od tego okresu ujawniono powiązania z następującymi regionami:

1. WARSZAWA

Nie ustalono, z jakimi strukturami Gliwicka Delegatura ma powiązania na terenie Warszawy. Z operacyjnych informacji wynika, że do Warszawy często wyjeżdża ob. Piotr KOS i Zbigniew SIEMASZKO, prawdopodobnie do kościoła św. Michała skąd przywożą „TYGODNIK MAZOWSZE” i inne wydawnictwa sygnowane przez Region Mazowsze. Jak wynika z zastosowanej techniki operacyjnej Z. SIEMASZKO miał bezpośredni kontakt z ks. POPIELUSZKO. Ponadto z Warszawa utrzymuje kontakt M. KNOLL i B. KOZŁOWSKA, które są organizatorkami przyjazdów prelegentów z Warszawy na spotkania czwartkowe w kościele św. Krzyża w Gliwicach. B. KOZŁOWSKA w związku z urodzeniem dziecka nie utrzymuje bezpośrednich kontaktów z Warszawa. Zgodnie z uzyskanymi materiałami operacyjnymi obecnie głównym organizatorem spotkań w ramach tzn. Duszpasterstwa Pracujących w kościele św. Krzyża w Gliwicach jest Jan MAZURKIEWICZ zam. Zabrze ul. Waryńskiego 26a/7, zatr. KUM „BUMAR” Łabędy. W trakcie dokonanego w mieszkaniu w/wym. Przeszukania w dniu 85-01-04 ujawniono ponad 60 pozycji różnych wydawnictw bezdebitowych w ilości po kilkanaście sztuk z każdej pozycji. Wydawnictwa bezdebitowe otrzymał od Wiktora OSTROWSKIEGO figuranta MUSW Zabrze oraz bezpośrednio od kuriera, który przyjeżdża z Warszawy z poszczególnymi wydawnictwami. Wydawnictwa te są odpłatne /1 partia w granicach 4 – 6 tys. zł/. J. MAZURKIEWICZ utrzymuje bliski i bezpośredni kontakt z ks. J. SIEMIŃSKIM oraz ks. Herbertem HLUBKIEM, który bardzo się uaktywnił w bieżącym roku. Z analizy komunikatów „PT” można wysnuć wniosek ze J. MAZURKIEWICZ na obecnym etapie sterowany jest przez ks. HLUBKA i jest także współorganizatorem obchodów dni kultury chrześcijańskiej w maju br. Na które mają przyjechać osoby znane ze swoich antysocjalistycznych działań /SKARŻANKA, SZCZEPKOWSKI, SZPAKOWSKI i inni/.

Ponadto z posiadanych materiałów wynika, ze utrzymuje kontakt z S. BRATKOWSKIM, MAZOWIECKIM, redakcja Powściągliwości i Pracy, którego to pisma jest oficjalnym kolporterem na terenie woj. Katowickiego/ odplatanie 3 zł. Od sztuki/.

WROCŁAW

W/g informacji uzyskanych od TW ps. „MAJ” Gliwicka Delegatura RKW „Solidarność“ otrzymuje z Wrocławia materiały, szczególnie biuletyny sygnowane przez „Solidarność Walczącą”. Materiały te produkowane są we Wrocławiu a następnie dostarczane do Gliwic i odbierane przez Macieja BOROWSKIEGO studenta Akademii Rolniczej Wrocławia oraz n/n kolejarza. Dostarczane materiały odbierane były przez Z. SIEMASZKĘ i Janinę FRASZKOWSKĄ. W/g ostatnio uzyskanych informacji operacyjnych niepotwierdzonych – nawiązano kontakt z klasztorem w Czernej k/Krakowa, gdzie odbywa się druk nielegalnych wydawnictw, następnie materiały te są przewożone do Wrocławia przez Gliwice ciężarówka mającą regularne kursy na terenie Kraków – Wrocław. Część wydawnictw zostaje w Gliwicach, ta sama ciężarówka zabiera materiały z Wrocławia do Krakowa kursem powrotnym.

KATOWICE

Termin nawiązania kontaktów Gliwickiej Delegatury z działaczami podziemia Katowic nie jest znany. Pierwsza informacja na ten temat pochodzi od TW ps. „MAJ”, która mówi o spotkaniu, w którym uczestniczył Marek CIELIŃSKI, a które odbyło się 22.11.1982 r. w kościele Piotra i Pawła w Katowicach. Porozumienie w tym czasie było jednak utrudnione wobec tendencji działaczy Gliwickiej Delegatury do pełnej autonomii i wiodącej roli w opozycyjnej działalności woj. katowickiego. W związku z wizytą w PRL w 1983 r. Papieża, następuje zbliżenie do innych struktur woj. katowickiego, głównie za sprawą K. GOSIEWSKIEGO, który posiada szereg kontaktów na terenie Katowic i Jastrzębia. Po zejściu do podziemia T. JEDYNAKA w/g informacji TW ps „MAJ” GOSIEWSKI posiadał bezpośredni kontakt z nim. Ponadto, jak wynika z operacyjnych informacji, w okresie 07.07.1984r. do 07.08.1984r. na terenie Gliwic ukrywał się poszukiwany T. JEDYNAK. W czasie bliższego wiązania się Gliwickiej Delegatury z Regionem na teren Gliwic napłynęło dużo więcej literatury sygnowanej przez region, a mianowicie:

Glos Śląsko – Dąbrowski

Regionalny Informator Solidarności

Podziemny Informator Katowicki

Górnik Polski

Oprócz działalności wydawniczej Gliwicka Delegatura koordynuje działalność polegająca na akcjach plakatowania, malowanie haseł na murach. W/g niepotwierdzonych informacji stworzono 4 grupy po 2 osoby w wieku 17 – 20 lat. Najbardziej udana ich akcja było wymalowanie haseł na murach w kwietniu 1983r. w Pyskowicach.

Delegatura prowadzi własne archiwum działalności poligraficznej. Jedna cześć archiwum została operacyjnie uzyskana i sfotografowana. Pewna cześć tego archiwum ujawniono i zlikwidowano w trakcie realizacji sprawy w dniu 05.03.84r.

DOTYCHCZASOWE PRZEDSIEWZIĘCIA OPERACYJNE

W trakcie prowadzenia operacyjnego rozpracowania krypt. „BALON” wykonano następujące przedsięwzięcia operacyjne:

1. Pozyskano 3 tajnych współpracowników ps. „MAJ” głęboko usytuowanych w strukturze Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „Solidarność“, ps. „JANTAR“, który operacyjnie dokonuje nagrań prelekcji w kościele św. Krzyża w Gliwicach, TW ps. „ZBYSZEK” protegowany do działalności operacyjnej przez K. PIWOWARSKIEGO.

2. 3 - krotnie podejmowane były próby realizacji sprawy: 05.03.1982 r., 05.11.1982 r., 05.03.1984 r. Żadna z nich nie przyniosła spodziewanych rezultatów w postaci uzyskania materiałów procesowych, świadczących o nielegalnej działalności rozpracowywanych osób. Główną przyczyną braku efektów był brak pełnego rozpoznania mechanizmu działania struktury i w konsekwencji zbyt wczesny termin realizacji sprawy. Wynikało to przede wszystkim z braku kompleksowej informacji, jako konsekwencja zbyt małej ilości osobowych źródeł informacji, wykorzystywanych w rozpracowaniu.

3. Przeprowadzono kilkakrotnie przed tzw. „rocznicami” oraz świętami państwowymi akcje profilaktyczno-represyjne w postaci zatrzymań na 48 godz. Wprawdzie nie ujawniono materiałów obciążających w wyniku tych działań, jednakże w ten sposób zapobieżono zakłóceniom porządku publicznego, nie dopuszczając do zorganizowania tzw. „manifestacji pokojowych” i kontrpochodów 1-majowych.

4. W trakcie prowadzenia sprawy wykorzystana była praca Wydziału „B” „W” oraz „T”. Najlepsze wyniki osiągnięto dzięki wykorzystaniu „PT” i „PP”, które pozwalają na bliższe poznanie kontaktów figurantów i mechanizmów działania struktury.

5. Pozyskanie J. Ruska, K. Michalczyka, E. Wróblewskiego, E. Skrabek – osób związanych z opozycja nie powiodło się już na etapie rozmów sondażowych.

6. W okresie obowiązywania stanu wojennego internowano w ramach prowadzonej sprawy 11 osób, w tym 2 osoby dwukrotnie.

7. Przeprowadzone ekspertyzy pisma i maszyn do pisania gdzie jedynym efektem w tym względzie to potwierdzenie, że „AGO” i „Manifestacja Gliwicka” były pisane na tych samych maszynach.

8. Do prowadzonej SOR „BALON” włączono 5 spraw operacyjnego sprawdzenia i 1 sprawę operacyjnego rozpracowania.

9. W dniu 21.02.1985 dokonano przeszukań pomieszczeń u następujących osób:

1. SAWICKI Zbigniew

2. PLOCH Henryk

3. BIEROŃ Jan

4. CAPAŁA Janusz

5. RAWSKI Janusz

6. MAZURKIEWICZ Jan

Celem dokonanych przeszukań było zdezorientowanie kierownictwa GD RKW NSZZ „S“, co do kierunków pracy operacyjnej oraz stopnia rozpoznania struktury przez organa SB. Założony cel został zrealizowany. Rezultaty przeszukań były w zasadzie negatywne, jednakże potwierdziły ze, w/wym. osoby posiadają dostęp do nielegalnych wydawnictw. Ponadto u PLOCHA Henryka skonfiskowano kompletna aparaturę do produkcji samogonu oraz przygotowany zacier.

WNIOSKI

Głównym obecnie mankamentem w prowadzonej sprawie operacyjnego rozpracowania krypt. „BALON” jest zaginiecie celu założonej sprawy oraz wielokierunkowość zainteresowań w sprawie. W celu zawężenia zainteresowań należy skupić się na ujawnionym kierownictwie struktury, natomiast pozostałe osoby przechodzące w sprawie kontrolować w ramach spraw obiektowych. W związku z powyższym należy:

1. Objąć aktywnym rozpracowaniem grupę osób stanowiących czołówkę Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „solidarność”:

TREFLER Franciszek

GABRYŚ Marek

CIELIŃSKI Marek

GOSIEWSKI Krzysztof

SIEMIŃSKI Jan

SIEMASZKO Zbigniew

SZOŁOMICKI Zbigniew

WRÓBLEWSKI Edward

JAROSZEWICZ Jozef

KNOLL Magdalena

HLUBEK Herbert

MAZURKIEWICZ Jan

2. Zainstalować „PP” u niżej wym. osób:

GABRYŚ Marek

CIELIŃSKI Marek

TREFLER Franciszek

KNOLL Magdalena

JAROSZEWICZ Jozef

3. Rozpoznać kanał przerzutowy materiałów bezdebitowych na linii Kraków – Gliwice – Wrocław poprzez gruntowne rozpoznanie ujawnionych ostatnio skrzynek kontaktowych:

CYRANKIEWICZ Jarosław

JAROSZEWICZ Jozef

KOSZULIŃSKI Mieczysław

ŻYWIEC Andrzej

SZLACHTA Andrzej

Spośród w/wym. osób wytypować, opracować i pozyskać osobowe źródła informacji operacyjnej.

4. Rozpoznać miejsca spotkań kolporterów w kawiarniach: „AGAWA” i „ROMA” w Gliwicach. W tym celu pozyskać nowe źródła względnie skorzystać ze źródeł Wydz. ds. PG RUSW w Gliwicach.

5. Ustalić zasady współdziałania z innymi Wydziałami i Pionami SB / w szczególności z Wydz. V – 2 WUSW w Katowicach / w celu maksymalnego wykorzystania uzyskanych informacji operacyjnych struktur podziemia.

6. Dokonać dogłębnej analizy posiadanych materiałów w sprawie pod katem czasowego rozpoznania operacyjnego osób przechodzących w sprawie:

- przeprowadzić selekcje materiałów dot. Poszczególnych osób i założyć podteczki rozpoznania osobowego,

- na podstawie analizy wyselekcjonowanych materiałów sporządzić schemat struktury Gliwickiej Delegatury RKW,

- pozostałe osoby przechodzące w sprawie przekazać do dalszego prowadzenia w ramach spraw obiektowych i struktur zakładowych.

7. Rozpoznać temat przerzutu literatury na linii Warszawa – Gliwice przez gruntowne rozpoznanie osoby MAZURKIEWICZA Jana.

8. Z uzyskanych operacyjnie informacji wynika, ze figuranci Spr. Operac. Rozprac. Krypt. „BALON” działający w ramach struktury GD RKW NSZZ Solidarność w dalszym ciągu popierani są przez miejscowy kler w osobach ks. J. SIEMIŃSKIEGO i Herberta HLUBKA.

W miesiącu kwietniu zamierzają wykorzystać rocznice Katynia organizując w dniu 16 kwietnia uroczysta msze w tej intencji.

Ponadto w miesiącu maju odbędzie się Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. W organizacje imprez zaangażowani są figuranci sprawy, co w konsekwencji odbije się na charakterze tej imprezy.

9. Przewiduje się intensyfikację działań opozycji w związku ze zbliżającymi się wyborami do Sejmu.

10. W oparciu o sporządzoną analizę sprawy i wynikające z niej wnioski opracować szczegółowy plan czynności operacyjnych.

Opracował

1. Kpt. J. RZESZUTEK

2. Por. R. CZABAŃSKI

PPŁK MGR KAZIMIERZ GORAJ

Wyk. w 2-ch egz.

Egz. nr 1 – WUSW Katowice V2

Egz. nr 2 – spr. Operac. Rozprac. Krypt. „BALON”

LIST GONCZY ZA TADEUSZEM DRZAZGOWSKIM

Gliwice, dnia 1985.08.09

REJONOWY URZĄD SPRAW WEWNĘTRZNYCH w Gliwicach, woj. katowickie

PROKURATOR REJONOWY w G L I W I C A C H

W załączeniu przedkładam materiały dotyczące produkcji i rozpowszechniania w okresie od 1981 do czerwca 1985 r. w Gliwicach ulotek, pism i broszur, zawierające treści, mające na celu wywołanie niepokojów publicznych i nawołujących do protestów przeciwko prawnym rozporządzeniom organów państwowych

i wnoszę o :

Wszczęcie w tej sprawie śledztwa o czyn z art. 282a kk.

Zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci aresztów tymczasowych wobec niżej wymienionych osób:

a) Marek MISIĄG

(---), zatrudniony jako fotograf w Politechnice Śląskiej w Gliwicach zam. w Gliwicach przy ul. (---), zatrzymany dnia 1985.08.08, godz. 20:00.

b) Jolanta ZAMOJSKA

(---), zam. w Gliwicach przy ul. (---), nie zatrzymana, lecz będąca do dyspozycji Prokuratury na żądanie.

Zastosowanie środka tymczasowego i wydanie listu gończego za:

Tadeuszem DRZAZGOWSKIM

(---), zam. Gliwice, ul. Myśliwska 2a m. 14

- który od 13 grudnia 1981 r. porzucił pracę, do chwili obecnej nie posiada stałego źródła utrzymania, w miejscu zameldowania, tj. przy ul. Myśliwskiej 2a/14 nie przebywa. Posiada rozlegle kontakty konspiracyjne na terenie całego kraju, a według ostatnio uzyskanych informacji udał się w miesiącu lipcu w okolice Gorzowa Wlkp. Na tut. terenie widziany był ostatnio w miesiącu czerwcu 1985 r.

UZASADNIENIE

W dniu 1985.08.08 w Rejonowym Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Gliwicach zgłosiła się ob. Jolanta Zamojska, zam. Gliwice, ul. (---) i złożyła zameldowanie, że w jej mieszkaniu funkcjonuje nielegalny punkt poligraficzny, w którym drukuje się ulotki, biuletyny jak np. „PIK” – Podziemny Informator Katowicki, „WIS” – pismo organizacji „Solidarności Walczącej – Oddział Katowice”, „Górnik Polski” i inne. Drukowaniem i rozpowszechnianiem tych ulotek zajmuje się Tadeusz DRZAZGOWSKI, (…),(…) oraz (…).

W wyniku przeszukania mieszkania Jolanty Zamojskiej zabezpieczono urządzenia drukarskie typu „sitodruk”, znaczne zapasy chemikaliów i farb drukarskich, około 8,500 egz. papieru maszynowego, około 4,500 gotowych druków, głównie ulotek „WIS”, „PIK”, „DONOS”, „GÓRNIK POLSKI” i innych. W tym mieszkaniu zabezpieczono dodatkowo garderobę i torbę podróżną pozostawiona przez organizatora i szefa punktu poligraficznego – TADEUSZA DRZAZGOWSKIEGO.

Fakty podane przez J. Zamojską zostały potwierdzone wynikami przeszukań u (…) i (…) zam. Zabrze , ul. (…) oraz ich wyjaśnieniami.

W tym stanie rzeczy wniosek niniejszy uznać należy za w pełni uzasadniony.

Wyk. 2. egz.

Egz. 1 – adresat

Egz. 2 – a/a

Z-ca SZEFA REJONOWEGO URZEDU SPRAW WEWNĘTRZNYCH ds. Milicji Obywatelskiej w Gliwicach woj. Katowickie

MJR MGR W. NOWICKI

UZUPEŁNIENIE MELDUNKU DO SOR „BALON” z 29 września 1985 r.

W uzupełnieniu do sprawy operacyjnego rozpracowania krypt. „Balon” nr rej. 48430, założonej na zagrożenie „wroga działalność w środowisku, terror”, nadzorowanej przez Wydz. III Dep. V MSW informuję, że:

w okresie od stycznia 1982 r. do sierpnia 1984 r. z (....) (nr rej. 59628), (......) (nr rej. 59646), (.......) (nr rej. 59644), (....) (nr rej. 59645) współpracował figurant kwest. ewidenc. krypt. „Redaktor” (nr rej. 48760):

JARCZEWSKI ANDRZEJ (---), zatr. w KWK Zabrze w charakterze dozorcy Oddziału Elektrycznego dół, zam. Gliwice (---).

W/wym. pisał teksty do nielegalnych pism drukowanych przez grupę (…) (PiK, WIS, Górnik Polski) oraz odbierał niewielkie ilości gotowych ulotek. Andrzej JARCZEWSKI w Gliwicach (KAGB) w dniu 25.09.1985 został zatrzymany, natomiast w dniu 27.09.1985 prokurator rejonowy w Gliwicach zastosował w stosunku do niego środek zapobiegawczy w postaci aresztu tymczasowego.

Powyższą informację przekazano w informacji dziennej w dniu 27.09.1985. W dalszych czynnościach operacyjnych zmierzać się będzie do wyjaśnienia roli Andrzeja JARCZEWSKIEGO w strukturze Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „Solidarność” Region Śląsko-Dąbrowski.

Wykonano w 3 egz./JJ

Egz. nr 1 – Wydz. I Dep.V MSW

Egz. nr 2 – Sekc. I Wydz. V-2 WUSW K-ce

Egz. nr 3 – SOR krypt. „BALON”

Zastępca Szefa Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych PPŁK MGR K.GORAJ

ZAKOŃCZENIE SOR „BALON”

ZATWIERDZAM

Gliwice, dnia 1988.11.30

TAJNE SPEC.ZNACZENIA Egz. nr ………

ANALIZA MATERIAŁÓW SPRAWY OPERACYJNEGO ROZPRACOWANIA KRYPT. „BALON” NR. 48430

I. SYTUACJA OPERACYJNA W SPRAWIE

Sprawa operacyjnego rozpracowania krypt. ”BALON” została założona w dniu 13.02.1982 r. na zagrożenie „ wroga działalność w środowisku, terror”. Dnia 27.01.1982 r. miał miejsce kolportaż bezdebitowych ulotek pt. „Biuletyn Informacyjny Solidarność” nr 2/82 za pomocą balonów z prymitywnym urządzeniem wyzwalającym oraz wykładanie na klatkach schodowych w Gliwicach oś. Kopernika. W/wym. Ulotki nawoływały do biernego oporu wobec władz, organizowania pomocy dla internowanych i aresztowanych.

Celem założonej sprawy operacyjnego rozpracowania było:

- Ustalenie wykonawców ulotek oraz ich kolporterów,

- Udokumentowanie faktów przestępstwa i wszczęcie postępowania przygotowawczego.

Ponadto struktura ta sygnowała także wydawnictwa takie jak:

-„AGO” - Biuletyn Akademickiej Grupy Oporu Politechniki Śląskiej /wydano … numery/

-„SOLIDARNOŚĆ MIĘDZYZAKŁADOWA” /wydano 11 numerów/

-„STAN DUCHA” /wydano 3 numery/

-„KARLIK” /wydano 5 numerów/

oraz obecnie:

-„WOKÓŁ NAS” /wydano 17 numerów/

Nakład wydawnictwa „Manifestacja Gliwicka” waha się w granicach 500-4.000 szt. Dotychczas wydano 60 numerów formatu A-4. Poziom wydawnictw sygnowanych przez Gliwicką Delegaturę RKW NSZZ ‘S’ jest żenująco niski i w zasadzie ogranicza się do przedruków z innych wydawnictw bezdebitowych /tygodnik Mazowsze, RIS, Przegląd Wiadomości Agencyjnych/ chociaż w ‘WOKÓŁ NAS’ ukazują się dyskusyjne artykuły, głównie na temat ochrony środowiska.

Okres nielegalnej działalności struktury pn. Gliwicka Delegatura RKW NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” Region Śląsko – Dąbrowski można podzielić na 5 okresów:

• od wprowadzenia stanu wojennego do 05.03.1982

• od 05.03.1982 do 05.11.1982

• od 05.11.1982 do 05.03.1984

• od 05.03.1984 do 08.08.1985

• od 08.08.1985 do chwili obecnej

W początkowym okresie działalności spotkania odbywały się w mieszkaniu Cielińskich (Gilwice ul. Kozielska 65E) oraz w parafii św. Krzyża w Gliwicach. Dobór uczestników następował na zasadzie wcześniejszych kontaktów towarzyskich zarówno w miejscu zamieszkania i pracy jak również wspólnej działalności Gliwickiej Delegatury NSZZ „Solidarność”. Ulotki były drukowane prymitywną techniką w różnych miejscach oraz w budynku św. Krzyża w Gliwicach za wiedza i zgodą ks. Jana SIEMIŃSKIEGO /KA/.

W dniu 05.03.1982 r. podjęto próbę realizacji sprawy, w trakcie której zatrzymano 12 osób, z których 7 internowano do ośrodka odosobnienia. Po internowaniu osób związanych z redagowaniem i wydawaniem Gliwickiego Serwisu Informacyjnego inicjatywę przejęły osoby utrzymujące przed 13.12.1981 r. kontakty z Gliwicka delegatura NSZZ „Solidarność” spotkania przeniesiono do mieszkania Henryka SOWY /Gliwice Plac Inwalidow 3/.

Dużym osiągnięciem tej grupy było zorganizowanie w dniu 03.05.1982 r. i 31.08.1982 r. nielegalnych demonstracji na terenie Gliwic, przy rozwiązaniu których konieczne było użycie sił zwartych ZOMO.

Po opuszczeniu ośrodków dla internowanych przez Marka CIELIŃSKIEGO, F. TREFLERA i W. KOSTRZEWSKIEGO podjęli oni ponownie działalność w strukturach. CIELIŃSKI objął przywództwo nad koordynacją działań. W tym czasie podjęła działalność grupa złożona z pracowników KBW-PW „FAMONT” inspirowana i kierowana przez Zbigniewa SAWICKIEGO, który przejął na siebie ciężar produkcji i kolportażu nielegalnych ulotek.

W dniu 05.11.1982 r. podjęto próbę realizacji sprawy, jednakże nie dala ona oczekiwanych rezultatów, tylko w jednym przypadku ujawniono 285 szt. przygotowanych do kolportażu ulotek Pt. „Manifestacja Gliwicka” nr. 19. Spośród osób zatrzymanych w tym dniu internowano Z. SAWICKIEGO, E.WRÓBLEWSKIEGO i K. MICHALCZYKA. tj. pracowników KBW- PW ‘FAMONT’ w Gliwicach. W tym czasie urządzenie powielające wg informacji TW PS. „MAJ” znajdowało się w mieszkaniu ob. A. GRABARY (Gliwice ul. Kormoranów 16/17). Przeszukanie mieszkania nie dało rezultatów z uwagi na to, że został on wcześniej ostrzeżony przed przybyciem funkcjonariuszy SB, a powielacz został przewieziony do parafii św. Krzyża w Gliwicach.

Po nieudanej realizacji, w działalność struktury nastąpiły zmiany polegające na oparciu się w głównej mierze o Kościół Św. Krzyża w Gliwicach. Rozpoczęto cotygodniowe prelekcje w ramach tzw. Duszpasterstwa Pracujących z udziałem znanych działaczy opozycji politycznej. W prelekcjach tych uczestniczy 150 – 250 osób.

W trakcie spotkań zbierana jest kwota pieniężna na działalność Duszpasterstwa. Organizacją prelegentów zajmowały się: Magdalena KROLL i Barbara KOZŁOWSKA a od 1984 roku …………………../. W tym tez okresie kierownictwo Gliwickiej Delegatury RKWNSZZ „S” formalnie weszło organizacyjnie do RKW Region Śląsko – Dąbrowski, jednakże jako autonomiczna struktura nie podporządkowana RKW.

W dniu 11.11.1983 usiłowano zorganizować przemarsz demonstracyjny pod pomnik Mickiewicza w Gliwicach, jednakże wskutek wyprzedzających działań i zatrzymań ustalonych wcześniej organizatorów na 48 godz., zlikwidowano te próbę w zarodku.

W dniu 05.03.1984 przeprowadzono kolejna częściową realizacje SOR krypt. „BALON” . Dokonano przeszukań w rozpoznanych skrzynkach kontaktowych: u ob. Łucji WILIM / Gliwice ul. Opawska 2/, Janusz RAWSKI / Gliwice ul. Centaura 25/, Andrzeja GRABARA /Gliwice ul. Kormoranów 17/ oraz 18 innych mieszkaniach. W wyniku tych działań, w mieszkaniach Obyw. WILIM i RAWSKIEGO zabezpieczono około 1000 szt. nielegalnych wydawnictw. 18 osób zatrzymano na 48 godz.

Termin realizacji został wybrany w złym momencie, gdyż 2 dni wcześniej rozkolportowano nr.43 „Manifestacji Gliwickiej” i w większości przeszukiwane mieszkania były puste.

Dnia …05.1985 przeprowadzono realizacje SOR krypt. BALON” ……………………………………………………………………………………………………………………. poligraficzny (Gliwice ul. Gottwalda 17/4), zabezpieczając około 8 000 szt. Przygotowanych do kolportażu wydawnictw.

Ponadto zabezpieczono komplet urządzeń do wykonywania ulotek metoda sitodruku wraz z rubrykami i matrycami.

Aresztowano i skazano na kary 2-ch lat pozbawienia wolności: Marek MISIĄG, Bogusław SKOWRONEK, Waldemar CHODNICKI oraz Andrzej JARCZEWSKI, który pracował w redakcji „Manifestacji Gliwickiej” i pisał artykuły także do innych wydawnictw. W trakcie prowadzenia śledztwa ustalono, ze w/wym. W styczniu 1982r. z mieszkania przy ul. Gottwalda kolportował ulotki Pt. „Biuletyn Informacyjny Solidarność” nr. 2/82 za pomocą balonów oraz, ze drukowali oni ulotki i kolportowali na klatkach schodowych.

Tak wiec w zasadzie cel założonej sprawy został osiągnięty. W trakcie śledztwa rozszerzono stan rozpoznania struktury oraz stwierdzono informacje wcześniej uzyskane operacyjnie.

AKTUALNA SYTUACJA OPERACYJNA

1. W ramach sprawy wykorzystywany był TW ps. „MAJ” usytuowany głęboko w kierownictwie nielegalnej struktury pn. Gliwicka Delegatura RKW NSZZ „S” Region Śląsko – Dąbrowski, mogący przekazywać informacje nt. składu osobowego nielegalnej struktury, kierunków jej działalności oraz aktywnych zamierzeń kierownictwa.

2. Brak wystarczającej ilości źródeł na niższych szczeblach, a w szczególności wśród kolporterów oraz bezpośrednich wykonawców nielegalnych wydawnictw.

3. Wykorzystywane źródła tj. : „JAR…-1” , „ORION” , „MAK” , „AG” , „….” , nie wchodzą w skład Delegatury a ich informacje w związku z tym SA niespełnione i fragmentaryczne.

4. Wykorzystywane przy realizacji SOR krypt. „GRUPA”: TW ps. „ZBYSZEK” „ROMEK” I „DUZY” po rozprawie sadowej i wyrokach skazujących dla uczestników nielegalnej struktury w BP „BIPROKWAS” wytracili możliwości operacyjne docierania do G.D. RKW NSZZ „S” i obecnie nie mogą być wykorzystywane w tym kierunku.

Brak jest precyzyjnych informacji nt. ilości i rodzaju maszyn poligraficznych będących w dyspozycji Delegatury. W/g jednostronnej informacji TW ps. „AG” grupa miała do dyspozycji 3 powielacze nieznanego typu. Jeden z nich znajdował się w kościele św. Krzyża w Gliwicach, drugi na zakonspirowanym mieszkaniu w okolicach Gliwic /prawdopodobnie w Żernicy/, natomiast trzeciego – miejsce jest nieznane. Matryce do poszczególnych numerów ‘Manifestacji Gliwickiej’ na pewno były pisane przez Monikę CIELIŃSKĄ, Janinę SIEMASZKO, Elżbietę SKROBEK. Próba pozyskania ostatniej z nich nie dała pozytywnego rezultatu. Z analizy doniesień TW oraz informacji TW PS. ‘LEGO’ wynika, że jeden z punktów poligraficznych mógł znajdować się w Gliwicach na ul. Witkiewicza 32. Podjęte czynności operacyjne nie potwierdziły tej informacji.

Gliwicka Delegatura RK NSZZ „Z” jest strukturą terenową, opiera się na bazie miejscowych zakładów pracy.

Informacje na temat zakładów pracy oraz rozprowadzania nakładu wyprodukowanych wydawnictw na zakłady odbywa się poprzez łączników obsługujących skrzynki kontaktowe, z których aktualnie ujawniono mieszkaniach:

ŻYWIEC Andrzej Gliwice ul. Nowotki 42,

KOSZULIŃSKI Mieczysław Gliwice ul. Góry Chełmskiej 8,

JAROSZEWICZ Józef Gliwice ul. Saturna 1,

Ponadto uzyskano informację, która została potwierdzona, że nielegalne wydawnictwa z Warszawy, Krakowa i Wrocławia przechodzą przez dwie skrzynki kontaktowe, usytuowane na terenie Zabrza.

Ujawniono, że ze skrzynek tych korzystają między innymi:………………… / fig.RUSW Zabrze/, ………………. / fig. MUSW Zabrze / oraz ………….j ………….. - ………………… .

Ustalono również, że od ……………………… literaturę bezdebitową odbierają:……………………. / fig. SOS „SOBEK”/ oraz…………………………./ fig. Wydz. III RUSW G-ce /. Ponadto …………… przywozi literaturę bezdebitową bezpośrednio z Krakowa.

Nowa jakościowo sytuację operacyjną stworzył fakt udziału …………… w Regionalnej Tymczasowej Radzie NSZZ ’S’ Region Śląsko – Dąbrowski. Bierze on udział w posiedzeniach Rady.

Członkowie Rady przyjeżdżają di jego mieszkania. Prestiż ……………… w środowisku bardzo wzrósł. Nawiązują z nim kontakty działacze z innych Regionów, np. ……………… z …….., ……….. z …………… Natomiast …………… utrzymuje stały kontakt z ……………………….…….. z Dąbrowy Górniczej.

W dniu 17.06.1988 r. w mieszkaniu …………………………… /Gliwice, ul. ………../ odbyło się nielegalne zebranie Rady Działaczy solidarności Regionu Śląsko – Dąbrowskiego, w którym uczestniczył ………………………………. , ……………………………….. , …………………………. , ……………………………. , ………………………….. , ………………………….. , ………………………. , ……….., ,……………. rozwiązane – przez Kierownika Wydziału Społeczno-Administracyjnego z udziałem funkcjonariuszy MO.

Sytuacja operacyjna w sprawie w okresie 1987-1988 r. zmieniła się o nowe elementy, które rzutowały na działalność Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „S” Region Śląsko – Dąbrowski:

- przygotowanie, przebieg i wyniki Ogólnokrajowego Referendum w sprawie II etapu reformy,

- przygotowanie, przebieg i wyniki wyborów do Rad Narodowych,

- zatrzymanie na terenie Gliwic poszukiwanego przewodniczącego RKW Region Śląsko-Dąbrowski - Jana Andrzeja Górnego,

- powstanie i rozwinięcie działalności ruchu pacyfistycznego ‘Wolność i Pokój’.

Powyższe wydarzenia spowodowały wzmożenie akcji propagandowej, głównie w postaci kolportażu nielegalnych ulotek nawołujących do bojkotu referendum oraz żądaniami uwolnienia Jana Górnego. Uczęstotliwiono akcję malowania na murach haseł z podobną treścią. Forma ta w ubiegłych latach stosowana była sporadycznie. Fakt ten może być przyczynkiem do sformułowania tezy o przyciągnięciu do współpracy grupy młodzieży, gdyż akcje tego typu przeważnie realizowane były przez młodych ludzi zafascynowanych ryzykiem.

Nowym, poważnym zagrożeniem jest powstanie tzw. Śląsko - Dąbrowskiego Ogniwa Ruchu Wolność i Pokój’. Korzysta on z pełnego poparcia kierownictwa Gliwickiej Delegatury oraz ks. Proboszcza Jana SIEMIŃSKIEGO, który jest duchowym przywódcą całej gliwickiej opozycji. Nośne hasła ruchu eksponującego pacyfizm, patriotyzm i ochronę środowiska stwarza zagrożenie oddziaływania na kręgi młodzieży szkolnej i studenckiej.

Zatrzymanie przewodniczącego RKW Jana Górnego ujawniło, że o miejscu ukrywania się w/wym. wiedział utrzymywał z nim kontakt czołowy działacz Delegatury …………………..

Ponadto ujawniono, że nastąpiło zbliżenie ……………………………………, działacza KPN oraz zwolennika koncepcji tzw. ‘Struktur samorządowych’ z kierownictwem Delegatury oraz nowotworzonej struktury Ruchu ‘Wolność i Pokój’. Fakt ten nakazywałby na próby integracji różnych odłamów opozycji politycznej, co byłoby zjawiskiem zdecydowanie negatywnym przy założeniu, że odłamy te wypracują wspólną płaszczyznę walki politycznej.

W obecnej sytuacji społeczno – politycznej kraju i nie- …………………………………………… ekonomicznych nie jest to niemożliwe, a hasła Ruchu ‘Wolność i Pokój’, ochrony środowiska naturalnego, ochrony materialnej emerytów i rencistów, padają na podatny grunt i mogą stanowić tę platformę.

Ujawniono w toku prowadzonego rozpracowania, że Gliwicka Delegatura RKW NSZZ „S” posiada powiązania z następującymi regionami:

Warszawa

Nie ustalono z jakimi strukturami Gliwicka Delegatura ma powiązania na terenie Warszawy. Z operacyjnych informacji wynika, że działacze delegatury utrzymują kontakt z kościołem Św. Michała. Ponadto ze środowiskami opozycyjnymi utrzymywały kontakt:

- M. KNOLL/obecnie zamieszkała Katowice - Ligota/ i B. KOZŁOWSKA, które były organizatorkami przyjazdów prelegentów napotkania w ramach tzw. Duszpasterstwa Pracujących w kościele Św. Krzyża Gliwicach. Obecnie kontakty te przejął Jan MAZURKIEWICZ, który był pracownikiem ‘BUMAR – ŁABĘDY’. Jest on głównym organizatorem prelekcji oraz współorganizatorem obchodów Dni Kultury Chrześcijańskiej, które odbywają się w maju każdego roku. Utrzymuje on bezpośredni kontakt z BRATKOWSKIM , MAZOWIECKIM, KURONIEM, WUJCEM i innymi.

Z analizy kolportowanych wśród sympatyków Gliwickiej Delegatury NSZZ ‘S’ wydawnictw bezdebitowych wynika, że struktura posiada dotarcie do grup związanych z IV Międzynarodówką.

Wrocław

W/g informacji uzyskanych od TW ps. „MAJ” Gliwicka Delegatura otrzymuje z Wrocławia materiały, szczególnie biuletyny wydawane przez „Solidarność Walczącą” Materiały te produkowane są we Wrocławiu a następnie dostarczane do Gliwic i odbierane przez Janinę FRASZKOWSKĄ i Zbigniewa SIEMASZKO. W toku śledztwa przeciwko ………………………. ustalono, iż mieszkaniec Wrocławia ……………………………. posiada kontakt z działaczami Gliwickiej Delegatury. Ustalono także, że do Wrocławia regularnie wyjeżdża …………………………………………

Kraków

W 1985 r. poprzez …………… zostały nawiązane kontakty z ……. w ….. k/Krakowa. Od tego czasu na terenie Gliwic zaczęły pojawiać się wydawnictwa sygnowane przez struktury krakowskie. Ponadto uzyskano informację od …………………………….., że zna miejsce punktu kolporterskiego w Krakowie, skąd w czerwcu 1987 r. przywiózł około 1.000 sztuk wydawnictw bezdebitowych.

Katowice

Termin nawiązania kontaktów Gliwickiej Delegatury z działaczami podziemia Katowic nie jest znany. Pierwsza informacja na ten temat pochodzi od TW ps. ‘MAJ’ z dnia 29.11.1982 r., która mówi o spotkaniu, w którym uczestniczył Marek CIELIŃSKI, a które odbyło się 22.11.1982 r. w kościele Piotra i Pawła w Katowicach. Porozumienie w tym czasie było jednak utrudnione wobec tendencji działaczy Gliwickiej Delegatury dopełnij autonomii i wiodącej roli w opozycyjnej działalności woj. katowickiego. W związku z wizytą w PRL w 1983 r. Papieża, następuje zbliżenie do innych struktur woj. katowickiego, głównie za sprawą K. GOSIEWSKIEGO, który posiada szereg kontaktów na terenie Katowic i Jastrzębia. Obecnie związane to jest bardzo ściśle, wynikające z udziału w Regionalnej Tymczasowej Radzie NSZZ „S” …………………….. z którym na bieżąco kontaktuje się ……………………….. i inni działacze Rady. Ponadto delegatura prowadzi własne archiwum działalności poligraficznej. Jedna cześć archiwum została operacyjnie sfotografowana i pozostaje w naszej dyspozycji.

Należy stwierdzić, ze Gliwicka Delegatura RKW NSZZ „S” elastycznie reaguje na zachodzące zmiany w sytuacji społeczno - politycznej kraju. Po raz kolejny przeorientowała swoja działalność. Jednocześnie zacieśniła i pogłębiła współpracę z radykalnym przedstawicielem kleru Katolickiego - Janem SIEMIŃSKIM – Proboszczem parafii Św. Krzyża w Gliwicach.

Większość inicjatyw wypracowywana jest w gronie aktywistów „Duszpasterstwa Pracy” przy kościele Św. Krzyża tworzących jednocześnie trzon kierownictwa wym. Struktury.

W lutym 1988 roku z inspiracji aktywistów Delegatury odbyło się na terenie Gliwic konspiracyjne spotkanie przedstawicieli podobnych struktur z innych miast woj. Katowickiego, na którym dokonano wyboru nowego RKW oraz tzw. „Rady Aktywistów „S” spełniającej funkcje instancji uchwałodawczej dla RKW. Jednym z głównych animatorów tej Rady został przedstawiciel Gliwickiej delegatury ……………………………, utrzymujący konspiracyjnie kontakty z przedstawicielami centralnych władz RFN oraz strukturami „Solidarności Walczącej” funkcjonującymi na terenie RFN.

Znacznie uaktywniła się zewnętrznie grupa Ruch „Wolność i Pokój“, która w dniach 26.02.1988 – 28.02.1988 na terenie kościoła zorganizowała spektakularne „Seminarium Ekologiczne – Gliwice 88”, usiłowała zorganizować nielegalny przemarsz w dniu 10.03.1988 oraz przeprowadziła akcje ulotowe oraz nielegalne zgromadzenie na rzecz uwolnienia Jana Górnego, jak również wznosiła wrogie okrzyki po nabożeństwie w dniu 31.08.1988r.

Konsekwentnie ponawiane są próby zalegalizowania Tymczasowej Rady Emerytów, Rencistów, Inwalidów i Ludzi Niepełnosprawnych NSZZ „S” Regionu Śląsko – Dąbrowskiego, inspirowanej przez …………………………….. .

Finalizowane są działania zmierzające do legalnego utworzenia przez aktywistów w/wym. Struktury Ogniska Polskiego Klubu Ekologicznego. Systematycznie wykorzystuje się Gliwicki Oddział Polskiego Związku Esperantystów do rozwijania inicjatyw tej struktury, propagując ja w KK, skąd nadsyłana jest pomoc materialna kierowana do kościoła Św. Krzyża.

II. DOTYCHCZASOWE PRZEDSIĘWZIECIA OPERACYJNE

1. Pozyskano 5-ciu TW ps. „MAJ”, „MAX”,”CARMEN-1”, „ZBYSZEK” i ”LEGO”

2. Czterokrotnie podejmowane były próby realizacji sprawy: 05.03.1982 r., 05.11.1982 r., 05.03.1984 r. Żadna z nich nie przyniosła spodziewanych rezultatów w postaci uzyskania materiałów procesowych, świadczących o nielegalnej działalności rozpracowywanych osób. Główną przyczyną braku efektów był brak pełnego rozpoznania mechanizmu działania struktury i w konsekwencji zbyt wczesny termin realizacji sprawy. Wynikało to przede wszystkim z braku kompleksowej informacji, jako konsekwencja - zbyt małej ilości osobowych źródeł informacji, wykorzystywanych w rozpracowaniu. Natomiast realizacja w dniu 08.08.1985r. przyniosła efekt w postaci zlikwidowania nielegalnego punktu poligraficznego w Gliwicach przy ul. Gottwalda 17/4, gdzie ujawniono nakład około 6.000 sztuk nielegalnych wydawnictw oraz urządzenia służące do druku.

3.Przeprowadzono kilkakrotnie przed tzw. „rocznicami” oraz świętami państwowymi akcje profilaktyczno-represyjne w postaci zatrzymań na 48 godz. Wprawdzie nie ujawniono materiałów obciążających w wyniku tych działań, jednakże w ten sposób zapobieżono zakłóceniom porządku publicznego, nie dopuszczając do zorganizowania tzw. ‘manifestacji pokojowych’ i kontr-pochodów 1-majowych.

4. Ukarano grzywnymi przez Kolegium d/s Wykroczeń: Zbigniewa SIEMASZKO, ……………………….. , ……………………….. , …………………………… , …………………………………..

5. Przeprowadzono 40 rozmów w ramach akcji „BRZOZA I, II, III”, które jednakże nie przyniosły oczekiwanego efektu w postaci ujawnienia się figurantów sprawy.

6. W trakcie prowadzenia sprawy wykorzystana była praca Wydziału „B” „W” oraz „T” . Najlepsze wyniki osiągnięto dzięki wykorzystaniu „PT” i „PP”, które pozwoliły na rozpoznanie figurantów.

7. W okresie obowiązywania stanu wojennego internowano w ramach prowadzonej sprawy 11 osób, w tym 2 osoby dwukrotnie.

8. Przeprowadzone ekspertyzy pisma i maszyn do pisania, które potwierdziły, że „AGO” i „Manifestacja Gliwicka” były pisane na tych samych maszynach.

9. Do prowadzonej SOR „BALON” włączono 5 spraw operacyjnego sprawdzenia i 1 sprawę operacyjnego rozpracowania.

10. Przeprowadzono kombinacje operacyjne mające na celu dezinformację i dezintegrację grupy, polegające na pozornych realizacjach /np. 1985.02.21/ dezorientujących działaczy Delegatury, co do kierunków pracy operacyjnej i stopnia rozpoznania struktury.

11. W okresie działalności Gliwickiej Delegatury wyodrębniły się /Solidarność Walcząca/ lub też powstały w jej współudziale nielegalne struktury opozycyjne /Ruch „Wolność i Pokój”, Komitet Pomocy Emerytom, Rencistom i Niepełnosprawnym/. Struktury te rozpracowywane są w ramach sprawy ewidencji operacyjnej przez Wydział III WUSW w Katowicach i RUSW w Gliwicach.

12. Wyłączono ze sprawy materiały dotyczące ………………………… i ………………..…. i przekazano do Wydziału III SB RUSW w Gliwicach w celu prowadzenia oddzielnej sprawy operacyjnego rozpracowania.

WNIOSKI

Biorąc pod uwagę całość analizy celowym jest:

1. W związku z osiągnięciem głównego celu SOR krypt. „BALON’ tj. ujawnienie i ukaranie sprawców kolportażu nielegalnych ulotek pt. „Biuletyn Informacyjny” sprawę zakończyć a materiały złożyć w archiwum Wydziału „C” WUSW w Katowicach.

2. Objąć kontrolę operacyjną w formie kwestionariuszy ewidencyjnych wytypowanych figurantów zgodnie z załączonymi notatkami służbowymi.

Opracował Kpt. Roman Czabański

PPŁK MGR KAZIMIERZ GORAJ

Wyk. w 2-ch egz.

Egz. nr 1 – WUSW Katowice

Egz. nr 2 – a/a

L.dz.masz. 00860/88

Ruch Antykomunistyczny

Dokumenty