„Ministerstwo Spraw Wewnętrznych/1
Departament III
L.dz. 0E-020/F/65
Warszawa, dn. 19 stycznia 1965r.
TAJNE
Egz. nr 1
Informacja Nr 20/65
dot. Anny Rudzińskiej - sekretarkiPolskiego Towarzystwa Socjologicznego
RUDZIŃSKA Anna z d. Wojciechowska c. Bronisława i Jadwigi z Zaleskich, ur. 27.X.1919 w Piotrkowie Trybunalskim, narodowość i obywatelstwo polskie, wykształcenie wyższe - mgr socjologii, zatrudniona jako sekretarka w Polskim Towarzystwie Socjologicznym, rozwiedziona, bezpartyjna, zam. Warszawa, ul. Marszałkowska [...]. Wymieniona jest córką sanacyjnego oficera, który po demobilizacji/2 pracował jako dyrektor administracyjny w S.A. „Gazolina” we Lwowie. W okresie 1928-1938 był posłem na Sejm z ramienia BBWR.
W latach 1937-1939 Rudzińska studiowała we Francji, okres okupacji spędziła w Łukowie, pracując w Oddziale „Społem”. W 1949 r. rozpoczęła studia na Wydziale Humanistycznym UW kończąc je w 1952 r. Od 1953 do 1956 r. nie pracowała zarobkowo, pozostawała na utrzymaniu męża.3/ W październiku 1956 r. rozpoczęła pracę w Bibliotece Wydziału Filozoficznego UW. Od 1958 r. pracuje w Zarządzie głównym Polskiego Towarzystwa Socjologicznego jako sekretarka. W 1957 r. rozpoczęła studia socjologiczne na Wydziale Filozoficznym UW, które ukończyła w 1964 r. uzyskując stopień magistra socjologii.
Od 1958 r. była ściśle związana z b. Klubem „Krzywego Koła”. Prowadziła kartotekę czł. Klubu, organizowała tzw. „zebrania czwartkowe”. Przy pomocy Zarządu KKK Rudzińska uzyskała 7-miesięczne stypendium na Uniwersytecie w Nancy - Francja (2.XII.1959 - 23.VII.1960 r.) W tym czasie pozostawała w kontakcie w redaktorem paryskiej „Kultury” - J. Giedroyciem informując go o pracach KKK i z pracownikiem Radia „Wolnej Europy” - Z. Michałowskim. Z polecenia J. Giedroycia - Rudzińską odwiedzili w kraju: Adam Bromke i Danuta Bieńkowska (obywatele Kanady), Piotr Wandycz i Danuta Mostwin (obywatele USA), przywożąc jej antykomunistyczną literaturę, głównie wydawnictwa paryskiej „Kultury”.
W latach 1960-1961 Rudzińska za wynagrodzeniem przesyłała Giedroyciowi różne opracowania z zakresu filozofii, socjologii, historii oraz dokonała tłumaczenia/4 książki F. Grossa pr. „The Seizure of Political Power” zawierającej paszkwile antyradzieckie i antykomunistyczne. Książkę tę kolportowała wśród znajomych. Za powyższe Rudzińska aresztowana została (6.IX.1961)5/ i wyrokiem Sądu skazana na 1 rok więzienia. Po rozwiązaniu Klubu „Krzywego Koła” Rudzińska nadal pozostaje w ścisłym kontakcie z jego aktywem. Wielokrotnie była inicjatorem i organizatorem spotkań aktywistów b. KKK, na których z wrogich pozycji omawiano sytuację społeczno-polityczną w PRL i politykę partii.
W związku z pogrzebem prof. St. [Stanisława] Ossowskiego, Rudzińska wspólnie z Janem-Józefem Lipskim zamieściła w prasie w imieniu b. KKK nekrolog oraz zamówiła wieniec z szarfami od członków b. KKK.
Aktualnie w Polskim Towarzystwie Socjologicznym skupionych jest wielu b. czł. KKK, którzy biorą czynny udział w pracach jego zarządu, wywierają zasadniczy wpływ na całokształt działalności Towarzystwa. Rudzińska jako sekretarka PTS jest angażowana do przygotowania zebrań, konferencji i zjazdów PTS, a także do organizowania spotkań z zagranicznymi naukowcami. Skupia wokół siebie niektórych młodych socjologów i studentów ostatnich lat socjologii, na których wywiera niekorzystny wpływ m. innymi poprzez urządzanie dla nich spotkań w swym mieszkaniu z innymi działaczami b. KKK.
W celu zapobieżenia szkodliwym wpływom A. Rudzińskiej na działalność Polskiego Towarzystwa Socjologicznego - wnoszę o spowodowanie zwolnienia jej z pracy w tej organizacji.
DYREKTOR DEPARTAMENTU III MSW
(płk. St. Filipiak)
Odbito 4 egz.
Oprac. St. Piechowicz
Druk. DZ/I”
Przypisy:
1/ Materiał pochodzi z Archiwum Akt Nowych. Adresatem Informacji był kierownik Wydziału Nauki KC PZPR, Andrzej Werblan.
2/ Oczywiście, chodzi o rok 1918. Jak widać, bezpiekę interesowało nawet to, co wydarzyło się 45 lat wcześniej.
3/ Oficjalny rozwód rodzice przeprowadzili w 1958 roku.
4/ Wywiad bezpieki był kiepski - książkę Grossa tłumaczył kto inny.
5/ AR została zatrzymana przez bezpiekę 4 września, a formalnie aresztowana 6 września 1961.