Ludy Mongolskie w Federacji Rosyjskiej we własnych republikach (w tys.) 1926 – 2010

We wł. Rep. 1959[1] lub 1926 w republ. % 1989 w
Republ.		 % 2002 w
Republ.		 % Poza 2002 Tot. 2002 2010 w
Republ.		 % Poza 2010 Tot. 2010 Szkoły[2] 2002 Uczniowe[3]
2002
Kałmucy   64,900 35,1 146,300 45,4 155,900 53,3 18.090 173.996 162.740 57,4 20.632 183.372 71/200 2.567/35.728
Włada jęz.               153.602         80.546    
Buriaci 214,957 43,8 249.525 24 272.910 27,8 172.265 445.175 286.839 30 174.550 461.389 140/344 5.822/63.227
Włada jęz.    W tym w b. obwod. aut. Ust-Orda i Agińskim razem   98.600     218.557    
                      Chiny   41.000    
                      Mongolia   45.087    
Razem                       547 tys.    

[1] W 1943 roku zlikwidowano autonomię i 98 tys. Kałmuków deportowano na Syberię; z nich zginęło ponad 40 tys. Republikę przywrócono w 1958 roku. W 1926 w Republice mieszkało 107 tys., a w całych Sowietach – 129 tys. Kałmuków. W Rosji w 1897 roku mieszkało 190 tys. osób deklarujących język kałmucki jako ojczysty.
[2] Pierwsza cyfra wskazuje liczbę szkół z ojczystym językiem wykładowym, druga z  językiem ojczystym jako przedmiotem
[3] Pierwsza cyfra wskazuje liczbę uczniów pobierających naukę w język ojczystym u, druga liczbę uczących się  języka ojczystego tylko jako  przedmiotu
  1989 2002 2010 2002  Poza Republiką  czł. nar. tytularnego 2010  Poza Republiką  czł. nar. tytularnego Władający danym językiem
2002		 Władający danym językiem
2010		 Liczebność
danego narodu w
2010
  mln % mln % mln %
Kałmucja 0,267 100 0,292 100 0,290 100
Kałmucy 0,146 45,4 0,156  53,3 0,162 57,4 18.090 20.632 153.602  80.546 183.372
Rosjanie 0,121 37,7 0,098  33,6 0,086 30,2          
 
Buriacja[1] 1,014 100 0,981 100 0,972 100          
Buriaci 0,250 24 0,272 27,8 0,287 30 172.265 174.550 368.807 218.557 461.389
Rosjanie 0,726 69.9 0,666 67,8 0,630 66,1          
W Obwodzi Irkuckim i Zabajkalskim kraju razem  151.608
Ust-Orda 0,136 100 0,135 100 125.206 100   O. Irkucki      
Buriaci 49,298   36,3 53,649  39,64       77 667      
Rosjanie 76,827   56,5 73,646   54,42              
 
Agiński 0,077 100 0,072 100 0,078 100   Zab. Kraj      
Buriaci 0,042 54,99 0,045 62,5       73.941      
Rosjanie 0,031 40,86 0,025 35,1              

W Buriacji - 3 tys. Ewenków i 3,5 tys. Sojotów (2010)

[1] W 1937 roku Okręg Agiński, Ust-Orda i Olchoński oderwano od Republiki Buriackiej i włączono odpowiednio do Obwodów Czyta i Irkuck – ok. 100 tys. Buriatów

W Buriacji - 3 tys. Ewenków i 3,5 tys. Sojotów (2010)

Buriaci
 
Buriaci należą do 11 rodów, brak tradycji państwowej. Próby panmongolizmu. W okresie rewolucji nie powiodły się, gdyż Mongolia Zewnętrzna ich nie poparła a tylko Mongolia wewnętrzna. W 1991 – Buriat-Mongolska Partia Ludowa – obecnie bez znaczenia. Inteligencja zrusyfikowana
Lamaizm trzonem tożsamości.
 
Podział na Buriatów Zachodnich – zrusyfikowanych i Wschodnich.
1937 – oderwano od Buriacji okręgi Ust-Ordyński i Agiński
 
Dialekt choryński (wschodni) zamiast ogólnomongolskiego różni się bardzo od mówionego
Tylko 30 proc. Buriatów rozmawia z dziećmi wyłącznie w języku buriackim

Autor publikacji: 
Jerzy Targalski
MNIEJSZOŚCI I RUCHY NARODOWE: 
Artykuły