2 strategie dla Zachodu:
Rzymu - otwarcie dla barbarzyńców – przetrwanie kultury, którą asymilują zanim podbiją stary świat,
lub
Bizancjum – wykorzystanie przewagi technologicznej, walka, opór, 1000 lat dłużej i zniknięcie.
Strategia Bizancjum wymaga sojuszu z Niemcami, Japonią, wsparcia USA oraz rozszerzenia na b. Sowiety. (patrz Huntington – zderzenie cywilizacji).
Europa
a) obywateli – federaliści
b) regionów – wokół niemieckich landów skupiają się kraje - makroregiony – 20 Gau Himmlera (uwaga – po 1991 – Europa przedwersalska powróciła)
Restrukturyzacja i stabilizacja Europy Wschodniej bez gospodarki niemieckiej jest niemożliwa. Mitteleuropa, a nawet cała Europa Wschodnia pod wpływem niemieckim staje się Realpolitik.
Upadek USA w wyniku napływu nie asymilujących się emigrantów. Ład światowy niemożliwy bo niemożliwy rząd światowy (nikt nie chce wziąć odpowiedzialności za całość).
Renacjonalizacja, państwa narodowe – konflikty. USA tylko właśni obywatele – rodzaj izolacjonizmu.
Odmienność Europy i powstanie imperiów
Tezy
- 1500 równy start ośrodków azjatyckich i europejskich. Dlaczego Europa nabiera przyspieszenia, choć nie ma większych atutów (ludność, zasoby, technika, produkcja żelaza XI w. w Chinach większa niż w Anglii w XVIII w., stal w Indiach).
- Chiny - niechęć do handlu i prywatnego kapitału (por. azjatycki system prod. Wittvogel), rola administracji (biurokracji) państwowej.
- Chiny i muzułmanie - centralizm, despotyzm i surowo ortodoksyjne postawy wobec inicjatywy, odmienności myślenia oraz handlu. Kupcy i przedsiębiorcy - niemal bez wyjątku cudzoziemcy – niszczeni podatkami. Idiota w centralizmie.
- Indie - gotowe do „startu" gospodarczego, gdy padły ofiarą brytyjskiego. imperializmu (teoria Kieniewicza – destabilizacji stanu stabilnego). Rodzime powody – higiena i system kastowy dławił inicjatywę, wpajał rytuały i ograniczał działanie rynku. Konsumpcja – poborcy podatkowi łupili zarówno chłopów, jak i kupców.
- Japonia - wyrzeczenie się przez shogunat ekspansji zamorskiej, wszelkich kontaktów ze światem zewnętrznym. W 1636 r. wstrzymano budowę statków oceanicznych i zabroniono Japończykom wyprawiania się na pełne morze. (jak Ming). Kupcom i bankierom nigdy nie pozwolono uzyskać tak silnej pozycji społecznej i politycznej, jak we Włoszech, Holandii czy Wielkiej Brytanii (rywale dla władzy – wniosek rozdział władzy politycznej od ekonomicznej tylko na Zachodzie - por. azjatycki system prod. Państwo dysponentem). Brak bodźców do rozwoju broni.
- Europa – różnorodność, wolność, indywidualność – geografia (geopolityka), zróżnicowanie a nie przestrzenie. (a Japonia?). W Europie nie istniała żadna jednolita władza mogąca efektywnie zahamować taką czy inną odmianę rozwoju gospodarczego. Wielopłaszczyznowa rywalizacja państw europejskich, rozwój nauk ścisłych i technicznych.
- 150 lat walki o hegemonię – rewolucja wojskowa –piechota wyparła jazdę – armie 100 tys. (struktura społeczna, teoria ewolucji wojskowej), koszty – podatki – uderzały w handel. Dochody z kolonii zjadane. Por. Anglię w XVII w.
- 1659 pokój pirenejski – klęska planów hegemonistycznych Habsburgów hiszpańskich i austriackich. Rola armii i floty, Anglia i Francja, Holandia handel i przemysł, a Szwecja pasożytuje.
- Wojna – konieczność budowy narodu i państwa narodowe. (różnica, Fichte i inni)
- 1660-1815 – znika austriacko-hiszpańskiej osi państw rządzonych przez Habsburgów walczącej z koalicją państw protestanckich i z Francją, fluktuacje, armia zawodowa, nowoczesny system bankowości i kredytu, by móc finansować swe wojny (por. rewolucja wojskowa)np. obligacje rynek papierów, system finansów publicznych.
- Geografia – przykład Holandii. Kwestie czy możliwa: koncentracja na jednym froncie, sąsiedzi słabi czy z silni, mocarstwo głównie lądowe czy morskie i jakie dawało mu to punkty dodatnie i ujemne, łatwość wycofania się z większej wojny w Europie Środkowej, dostępność dodatkowych zasobów sprowadzanych z krajów zamorskich?
- Alexandre de Tocqueville - Rosja i Stany Zjednoczone zostały „z woli niebios wyznaczone do decydowania o losach połowy świata"
- Mocarstwowość – Francja, Wielka Brytania, Rosja - „miała dość sił, by działać samodzielnie jako wielkie mocarstwo bez konieczności uzależniania się od poparcia z zewnątrz"
- Kutuzow, pragnął zatrzymać pochód swej armii w 1812 r. na zachód, ponieważ „dziedzictwo po nim przypadnie nie Rosji i nie żadnemu innemu państwu kontynentalnemu, lecz mocarstwu, które już teraz panuje na morzach i którego dominacja byłaby czymś nieznośnym”
- 1815—1885 okres integracji gospodarki światowej, podboje w krajach słabiej rozwiniętych, rozwój techniki, rozwój gospodarczy (rewolucja przemysłowa) szybszy niż przyrost ludności - 140 mln w 1750 r., 187 mln w 1800 r. i 266 min w 1850 r. Ludność Azji z ponad 400 mln w 1750 r. do około 700 mln w 1850.
- Wojny okresu 1815—1885 przegrywały te państwa, które nie przystosowały się do „rewolucji wojskowej" połowy XIX w., polegającej na zaopatrywaniu się w nową broń, wystawianiu większych niż dotąd armii, wykorzystywaniu możliwości transportowych i łącznościowych stwarzanych przez koleje, parowce i telegraf, oraz rozporządzaniu bazą przemysłową umożliwiającą utrzymywanie sił zbrojnych.
- Teoria „wojny i cyklu względnej siły" -
- Teoria „wojen światowych, długu publicznego i długiego cyklu" -
- Teoria „rozmiarów i czasu istnienia imperiów" –
Autor publikacji:
GEOPOLITYKA: