Czesi - ruch narodowy
CZECHY
| Organizacja | Okres działalności | Koncepcje | Kadry |
| Odrodzenie języka |
Josef Dobrovsky (1753-1829) Martin Pelcl (1734-1801) |
||
| Bohemismus – patriotyzm krajowy | początek XIX w. | Koncepcja czeskiego (bohomisch) narodu politycznego dzielącego się na gałąź niemiecką i czeską w sensie językowym. Podkreślanie przywiązania do kraju zamieszkania, a nie do zamieszkującego go narodu |
B. Bonzano
Kontynuacja tego nurtu przez konserwatystów skupionych wokół Leo Thuna (1811-1888) |
| Panslawizm – Matica ceska założona w 1831 przy Czeskim Muzeum w Pradze | Pierwsza połowa XIX w. | Zjednoczenie wszystkich Słowian pod egidą Rosji, przez co nie rozumiano jednak rozbicia Austrii, lecz doprowadzenie jej do ścisłej współpracy z Petersburgiem |
Josef Jungmann, Frantiszek Palacky, Jan Kollar |
| Austroslawizm | 1842-1846 | Przebudowa Austro – Węgier uwzględniająca przyznanie jej narodom autonomii | Leo Thun, Frantiszek Palacky, Safarik, Karel Havlicek-Borovsky |
| „Czeskie Państwowe Prawo Polityczne” | druga połowa XIX w. | Program trializmu: przyznanie zjednoczonym krajom czeskim takiego samego, jak Węgrom, porozumienia z dworem | |
| Staroczesi, dali początek Partii Narodowej | druga połowa XIX w. | Potępienie powstania polskiego w duchu panslawistycznym, główna rola przypisana szlachcie i dlatego byli gotowi do porozumienia z niem., jęz. Szlachtą krajową. Teza o dwujęzycznym „czeskim narodzie politycznym”, proaustriaccy, liberalni konserwatyści | Palacky, Rieger |
| Młodoczesi, dali początek Narodowej Partii Liberalnej | druga połowa XIX w. | Przychylni powstaniu polskiemu, radykalni demokraci zorientowani na drobnomieszczaństwo, opowiadający się za ideologią nacj. Egoizmu narodowego, odwoływali się do antyklerykalizmu, proaustriaccy | Sladkovsky, Greg |
| Czeska Partia Postępowa (w opozycji do ruchu socjalistycznego) | Program przebudowy Austrii wg „modelu szwajcarskiego” | Prof. Uniwersytetu w Pradze T.G. Masaryk | |
| W obliczu wojny wszystkie partie czeskie wychodziły z dotkryny czeskiego prawa państwowego, państwo czeskie jako część federacji lub konfederacji austriackiej | |||
| Katolicka Partia Narodowa | Austria przyszłością dla Czechów | Hruban, Hramek | |
| Młodoczesi | 1908 |
Zwrot w kierunku Rosji, szukając oparcia przeciw Niemcom, Maj 1914 Kramar żąda zniszczenia Austrii, Projekt, przygotowany przez Moskwę, III Rzeszy Śłowiańskiej, 1914 również Masaryk odwraca się od Austrii – idea państwa Czechosłowackiego |
Kramar, Masaryk |
| Czechosłowacka Rada Narodowa | 1916 | Państwo Czechosłowackie (początkowo koncepcja władcy z dynastii Romanów) |
T.G. Masaryk, E. Benes Słowak Milan R. Stefanik |
Autor publikacji:
MNIEJSZOŚCI I RUCHY NARODOWE: