Kwestia niemiecka

Niemcy w Siedmiogrodzie byli potomkami osadników znad Mozeli, Renu i z Flandrii oraz Sasów, których sprowadzano począwszy od 1192 roku i osiedlono w Hermanstadt (stolica Siedmiogrodu), Kronstadcie, Bistrit, Sighisoarze i Medias, by zabezpieczyć granice przed Połowcami, oraz Szwabów sprowadzonych przez Habsburgów w XVIII wieku do Banatu; osiedlali się oni między rzekami Muresz i Timisz oraz w okolicy Lugoj, Resita i Anina. Niemcy siedmiogrodzcy, protestanci, cieszyli się autonomią i popierali Habsburgów, podczas gdy katoliccy Niemcy banaccy w czasie rewolucji 1848 roku poparli węgierski ruch niepodległościowy. Mniejszość niemiecką reprezentowały dwie organizacje: Banater-Schwaebischer Landwirtschafstverein (1892) i Siebenbuergisch - Saechsischer Landswirtschaftsverein (1929). W 1930 roku Niemcy stanowili 10% ludności Siedmiogrodu i 4,4% ludności Rumunii (800 tysięcy). Niemcy nie asymilowali się, należeli do najzamożniejszej warstwy społeczeństwa siedmiogrodzkiego a później rumuńskiego i zawsze cieszyli się szczególnymi prawami. W 1935 roku działało 700 szkół niemieckich z 65 tysiącami uczniów oraz 38 liceów z 6,3 tysiącem uczniów, wśród nich także narodowości rumuńskiej, w języku niemieckim ukazywało się 211 periodyków, w tym 26 dzienników. Działały niemieckie biblioteki, orkiestry, teatry itp. W okresie II wojny światowej 150 tysięcy Niemców z Dobrudży, Besarabii i Bukowiny repatriowało się do Niemiec. Znaczna część Niemców poparła Hitlera oraz lokalnego fuehrera Andreasa Schmidta, a 80 tysięcy wstąpiło do armii niemieckiej, z którą w 1944 roku uciekło 200 tysięcy osób. W 1945 roku 75 tysięcy Niemców zostało deportowanych do obozów pracy w ZSRS, gdzie zmarło 15 tysięcy; połowa z tych, którzy przeżyli, wyjechała na Zachód. 30 tysięcy Szwabów z Banatu rumuńskiego (judet Timisz) przesiedlono w stepy nad dolnym Dunajem. Niemcom pozostałym w Rumunii skonfiskowano mienie i pozbawiono ich praw gazety, powierzając ich kierownictwo komunistom. Ograniczenie niemieckiego szkolnictwa, szykany i represje rozpoczęły się po 1974 roku; zlikwidowano wówczas także niemiecki program telewizji. W 1978 roku RFN zgodziła się płacić 5 tysięcy marek (później 8 tysięcy) za każdego wypuszczonego Niemca i ustalono roczną kwotę repatriantów na 11 tysięcy; do 1982 roku emigrowało 62 tysiące Niemców. Wyjeżdżało wielu intelektualistów, np. pisarz Rudolf Bossert, który zmarł w 1986 roku w RFN w podejrzanych okolicznościach. Po upadku Ceauszescu dr Hans Klein założył Forum Demokratyczne Niemców z Rumunii (24.12.1989), które liczy 15 tysięcy członków. Thomas Kleininger należy do założycieli Grupy na rzecz Dialogu Społecznego. Duża grupa pisarzy niemieckich z Transylwanii wyemigrowała jednak do RFN. W latach 1970-tych tworzyli oni skupioną wokół Richarda Wagnera Aktionsgruppe Banat i starali się, tworzyć niezależnie od instrukcji partyjnych (Herta Mueller; William Totok, Johann Lippert, Helmuth Franendorfer). Aresztowania położyły kres tej działalności (1975-1976). W. Totok wyemigrował w 1987 roku. W roku 1977 w Rumunii mieszkało 359 tysięcy Niemców (1,6% ludności), w roku 1985 oceniano ich liczbę na 270 do 363 tysięcy. W 1992 roku mieszkało w Rumunii już tylko 119 tysięcy Niemców (0,5% ludności). Niemcy mieszkają w większych skupiskach w trzech prowincjach: w Banacie, gdzie stanowią 3,5% ludności, w Kriszanie-Maramuresz - 1 ,5% i w Siedmiogrodzie właściwym - 0,9%. W latach 1990-1992 wyemigrowało z Rumunii 121 500 Niemców. Rumuńscy Niemcy zdecydowali się opuścić ten kraj i jeśli RFN wyrazi na to zgodę mniejszość niemiecka przestanie istnieć przed rokiem 2000.

Autor publikacji: 
MNIEJSZOŚCI I RUCHY NARODOWE: