List otwarty do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w sprawie zagrożenia wolności badań naukowych
Gdańsk, 3 września 2006 r.
Pan Janusz Kurtyka Prezes IPN
Szanowny Panie!
Pragniemy wyrazić swoje zaniepokojenie nasilającymi się atakami skierowanymi przeciwko grupie młodych historyków z IPN (m.in. S. Cenckiewicz, H. Głębocki, P. Gontarczyk, G. Majchrzak) podejmujących badania nad historią opozycji lat 80. Najdobitniejszym przykładem jest burza wywołana artykułem „...Nieoficjalny sondaż na temat ewentualnych negocjacji... Jacka Kuronia pertraktacje z SB (1985-1989) – wybór dokumentów” (Arcana nr 70-71, str. 181–217). Publikacja zawiera 11 dokumentów pochodzących z akt Sprawy Operacyjnego Rozpracowania kryptonim „Watra”, dotyczącej Jacka Kuronia, opatrzonych szczegółowymi przypisami, wstępem i sygnaturami IPN. Prezentowane materiały są w gruncie rzeczy niezbyt zaskakujące, przynajmniej dla osób bliżej znających problem, i nie są objęte klauzulą tajności. Dotyczą ważnego i dotychczas nieudokumentowanego aspektu transformacji PRL w III RP. Ich udostępnienie w celach badawczych było statutowym obowiązkiem IPN. Według naszego rozeznania, a reprezentujemy środowiska zarówno akademickie jak i związane z dawną opozycją, artykuł spełnia wszelkie wymogi rzetelnej i wyważonej publikacji naukowej.
Problemem jest fakt, iż historyków zajmujących się takimi zagadnieniami można w IPN policzyć na palcach jednej ręki. Ich praca jest utrudniana, można wręcz dopatrzyć się elementów mobbingu. W gdańskim IPN badania nad latami 80. praktycznie zamarły. Ci odważniejsi i bardziej bezkompromisowi musieli Gdańsk opuścić, reszta się po prostu boi. Jeśli się temu procesowi nie przeciwdziała, może objąć cały IPN.
Apelujemy do Pana o nieuleganie naciskom - niezależnie od tego jak wpływowe będą środowiska je wywierające - i o konsekwentną obronę prawa do swobody badań naukowych. Tylko prawda jest ciekawa, i tylko prawda historyczna – z wszystkimi jej niuansami – może nas uwolnić od dziedzictwa PRL.
Andrzej Gwiazda Joanna Duda-Gwiazda Ewa Kubasiewicz-Houee Magdalena Czachor Marek Czachor Jadwiga Chmielowska