z posiedzenia Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz projektu ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa komunistycznego z lat 1944 -1990.
W dniach 6 ,7, 8 czerwca 2006r. z ramienia Australijskiej Grupy Lustracyjnej (AGL), upoważnieni także przez Grupę inicjatywną „Polonia Bez Agentów”, oraz „Ruch Rodaków”, udział w pracach komisji sejmowej wzięli: Jadwiga Chmielowska i Ryszard Majdzik . 7 czerwca obecni byli również Małgorzata Mamajko i Artur Rogala.
6 czerwca przyjęto wstępnie ustawę o IPN postanawiając jednakże do niej powrócić przy okazji rozpatrywania punktu dotyczącego składania wniosków przez Polonię. Chodzi o możliwość składania wniosków drogą korespondencyjną po przednim potwierdzeniu podpisu przez osoby do tego uprawnione w krajach osiedlenia.
Pozostaje jeszcze sporny problem „statusu pokrzywdzonego”, na który nie chce się zgodzić IPN i część posłów. W tej sprawie zostało złożone na ręce Przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej posła ST. Pięty stanowisko krakowskiej Grupy Ujawnić Prawdę w sprawie utrzymania statusu pokrzywdzonego, który pozwala odróżnić oprawców od ofiary.
W projekcie ustawy jest zapis o okresie działania organów bezpieczeństwa od 1944r do 31VII 1990 czyli do czasu rozwiązania SB. Sprzeciwił się temu prof. Andrzej Rzepiński z Uniwersytetu Warszawskiego a gorliwie wspierał go Janusz Pałubicki ( Koordynator Służb Specjalnych w rządzie J. Buzka). Chcieli wprowadzić zapis okresu działania aparatu bezpieczeństwa do XII 89 r. Miało to na celu wskazanie, że rząd Mazowieckiego nie był komunistyczny, choć wybory nie były demokratyczne (sejm kontraktowy 65% komuniści) a Kiszczak był Ministrem Spraw Wewnętrznych. To wtedy palono teczki. Na szczęście posłowie członkowie komisji nie dali się przekonać i przyjęto jako datę graniczną 31 VII 1990r, czyli rozwiązanie SB. Przedstawiciele AGL zgłosili również propozycję aby jako organa aparatu bezpieczeństwa uznać także Biura Paszportowe MSW ze wszystkimi podległymi mu strukturami oraz Szkołę SB w Legionowie. J. Pałubicki z kolei podał struktury Informacji Wojskowej, które powinny być wyszczególnione w zapisie ustawy.
Do rozpatrzenia pozostały artykuły, które można przyjąć dopiero po rozstrzygnięciu kwestii istnienia statusu pokrzywdzonego. Do przyjęcia pozostał też artykuł dotyczący składania wniosków przez Polonię. Komisja czeka na opinię z MSZ dotyczącą uwiarygodniania podpisu.
7 czerwca na posiedzeniu Komisji prowadzono prace nad ustawą – o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa komunistycznego z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów oraz zmianie innych ustaw (tzw. ustawa lustracyjna).
Poseł Samoobrony Piskorski wniósł propozycję zmiany w art. 3. Chciał ograniczyć dokumenty organów bezpieczeństwa państwa jedynie do oryginałów wykluczając tym samym inne nośniki np. mikrofilmy.
W trakcie dyskusji J. Pałubicki potwierdził informację, że niszczone dokumenty były mikrofilmowane w 3 kopiach. Jedna zostawała na miejscu a 2 wysyłano do MSW w Warszawie, która z kolei jedną kopię wysyłała do Moskwy. Zdaniem przedstawicieli AGL jest to argument decydujący o konieczności pełnego ujawnienia akt organów bezpieczeństwa. Jest to również w interesie osób współpracujących z bezpieką, gdyż uniemożliwia szantaż obcych służb specjalnych a głównie rosyjskich.
Przedstawiciele IPN stwierdzili, że nie możliwe jest fałszowanie mikrofilmów i jak dotąd nie spotkali się ani z jednym sfałszowanym dokumentem. Dokumenty są prawdziwe choć informacja w nich zawarta może być fałszywa (np. tajny współpracownik. miał nieprecyzyjne informacje). Wszystkie natomiast działania mające na celu szkalowanie osób niewygodnych były odnotowywane. Na stwierdzenie posła Piskorskiego (Samoobrona), że mikrofilmy mogły być fałszowane, przedstawiciel Polonii – Ryszard Majdzik wezwał posła do podania przykładu takiego fałszowania. Poseł powołał się jedynie na fakty prasowe. Wycofał autopoprawkę – będzie to wniosek mniejszości.
W dyskusji nad artykułem 4 zgłaszano propozycje zapisów: kto jest, a kto nie jest osobą publiczną. Zgłoszono między innymi pracowników naukowych PAN i Akademii Umiejętności, radnych samorządu terytorialnego, członków władz związków zawodowych fundacji i stowarzyszeń. Poseł Girzyński (PiS) zaproponował rozszerzenie lustracji pracowników naukowych uczelni wyższych również na doktorów i starszych wykładowców.
Ryszard Majdzik w imieniu wszystkich przedstawicieli Polonii obecnych na posiedzeniu komisji zaproponował objęcie lustracją: ambasadorów, konsulów wszystkich pracowników placówek dyplomatycznych, handlowych i kulturalnych za granicą a także zarządów organizacji i stowarzyszeń polonijnych.
Jadwiga Chmielowska zgłosiła zapis (analogicznie do ustawy niemieckiej) mówiący, że osobą publiczną jest również osoba, która wywarła istotny wpływ na najnowszą historię Polski. Umożliwia to upublicznienie akt np. B. Bieruta, W. Gomułki czy W. Jaruzelskiego i wielu osób, które z pewnością same nie wystąpią o lustrację .
Do art. 4- czyli wykazu osób publicznych, postanowiono wrócić po przygotowaniu go przez zespół roboczy, w skład którego weszli również przedstawiciele Polonii Jadwiga Chmielowska i Ryszard Majdzik.
Wykreślono niestety ust. 3 art.5, w którym to informacja z IPN uwzględniana jest przy ocenie kwalifikacji moralnych wymaganych dla zajmowania funkcji publicznych.
8 czerwca. Przyjmowano kolejne artykuły. Dopiero art. 9 wzbudził kontrowersje. W podaniu o wydanie zaświadczenia wnioskodawca musi podać obok adresu zamieszkania również adres dla doręczeń w kraju. Przedstawiciel Polonii R. Majdzik zgłosił zastrzeżenie. Argumentował, że powinna być możliwość bezpośredniej korespondencji z zagranicy. Przedstawiciel IPN dyr. Zając powołał się na przepisy dotyczące doręczeń Poczty Polskiej. W związku z różnicą zdań i koniecznością wyjaśnienia możliwości korespondowania wprost z zagranicy punktu 1 art. 9 nie przyjęto.
W tym samym dniu zebrał się zespół roboczy. W pracach uczestniczyła Jadwiga Chmielowska. Przebrnięto m.in. przez zapisy dotyczące obowiązku posiadania zaświadczeń z IPN przez: sfery naukowe, członków rad nadzorczych, pracowników samorządowych. Punkt 20 poszerzono o ambasadorów, konsulów, ministrów pełnomocnych a także wszystkich pracowników ambasad i konsulatów. Do punktu 22 artykuł 4 został wstępnie zredagowany. Kilka punktów zgłoszonych w trakcie posiedzenia komisji Sejmowej pozostało jeszcze do opracowania.
Rozmawiano również o wieloletnich zaniedbaniach w dotychczasowej pracy IPN, konieczności reorganizacji sposobu i technik pracy a także o kolejności wydawania zaświadczeń i ich skuteczności.
Termin następnego posiedzenia zespołu roboczego i Komisji Sejmowej wyznaczono na 20czerwca br.
Warszawa 9czerwca 2006r
Jadwiga Chmielowska, Ryszard Majdzik, Małgorzata Mamajko, Artur Rogala