Opozycja

Indywidualne formy protestu zaczęły się już na początku lat sześćdziesiątych (np. Knuts Skujenieks), ale w 1962 roku wykryto pierwszą organizację, której nadano nazwę ,,Federacja Bałtycka", gdyż jej członkowie snuli plany powołania takiej wspólnoty po odzyskaniu niepodległości. Osiem osób, w tym Gunars Astra i Viktors Kalnińsz, zostało wówczas skazanych na kary od 8 do 15 lat łagru.

Latem 1971 roku dotarł na Zachód list 17 komunistów, skierowany do partii komunistycznych Rumunii, Jugosławii, Francji, Austrii i Hiszpanii. Autorzy apelu byli anonimowi, ale - jak teraz juć wiemy - nalećeli do nich członkowie grupy Berklavsa. Prosili oni o pomoc przeciwko rusyfikacji Łotwy i powoływali siź na ,,prawdziwy komunizm".

W 1975 i 1976 roku pod róćnymi apelami pojawiły siź podpisy Lotewskiego Ruchu Niepodległości - LNK, Chrześcijańskich Demokratów Łotwy i Komitetu Łotewskiej Młodziećy Demokratycznej - LLDJK (patrz: źstonia, Sytuacja polityczna). LNK i LDJK wydawały swoje apele i publikacje jeszcze w 1981 roku. W 1980 roku władze wykryły krajową grupę przedwojennej partii socjaldemokratycznej - LSDSP, nadal aktywnej na Zachodzie. Działała ona co najmniej od 1975 roku. Juris Bu[meisters i Dainis Lismanis zostali skazani na 15 i 10 lat łagru.

W Łatgalii katolicy, wzorujący siź na akcji litewskiej, zebrali 5 tysiźcy podpisów pod petycją domagającą siź zwrócenia kościoła w Dyneburgu (1975).

Apel Bałtycki (patrz: Estonia, 1979) podpisali czterej Łotysze: Ivars Żukovskis, Alfreds Zaideks, Juris Ziemelis i Ints Calitis.

W lipcu 1986 roku robotnicy: Rajmonds Bitenieks, Linas Grantińsz i Martin Bariss, założyli grupę Helsinki 86, która zaczęła zbierać podpisy pod petycjami i publikować apele, domagając się przeprowadzenia pod nadzorem ONZ referendum w sprawie dalszej przynależności łotwy do ZSRS, przyznania łotewskiemu statusu języka urzędowego itp. Grantińsz i Bitenieks zostali natychmiast aresztowani, a Bariss osadzony w areszcie domowym, ale w warunkach rozpoczynającej się pieriestrojki nie wytoczono im już procesu. W styczniu 1987 roku, gdy zwolniono ich w ramach amnestii, natychmiast podjęli działalność. Do ich grupy przystępowali zwalniani więźniowie polityczni, ale władze w ciągu następnych dwu lat aresztowały i deportowały lub zmusiły do wyjazdu wielu członków Helsinek 86, w tym jej założycieli (Grantińsz był więziony od lipca do grudnia 1987 roku) . Wywołane tym ciągle zmiany składu grupy w 1988 roku sparaliżowały jej działalność i umożliwiły przejęcie inicjatywy przez oficjalny Front Ludowy na rzecz Przebudowy. We wrześniu 1987 roku zaczęło ukazywać się niezależne pismo Auseklis (Gwiazda Poranna), redagowane przez Żukovskisa i Lidiję Doroninę - Lasmane.

Helsinki 86 zdołały zorganizować pierwsze manifestacje w Nadbałtyce: 14 czerwca, 2ł sierpnia i 18 listopada 1987 roku. Odbywały się one pod hasłem likwidacji następstw paktu Mołotow-Ribbentrop i mimo interwencji policji gromadziły od 2 do 10 tysięcy uczestników. W marcu 1988 roku oficjalne związki twórcze zaczęły przejmować hasła Helsinek 86; związek pisarzy wezwał również do manifestacji i w rocznicę deportacji przeprowadzonej w 1949 roku. Następnie demonstrację, którą zorganizowały Helsinki 86, zaatakowała policja.

Autor publikacji
INTERMARIUM