6. CO DALEJ Z „SOLIDARNOŚCIĄ”?

Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego wydał poufną broszurę pt. „Wybrane problemy przyszłości ruchu związkowego w Polsce”. Przedrukowujemy wybrane fragmenty za pismem „Wytrwałość” datowanym 27 lutego 1982 roku.

„Informacje o przebiegu rejonowych spotkań z przedstawicielami Komitetów Wojewódzkich PZPR, zajmujących się problematyką ruchu zawodowego. POUFNE. Celem odbytych spotkań było m.in. uzyskanie opinii o aktualnej sytuacji politycznej w poszczególnych województwach /.../

1. Sytuacja w ruchu zawodowym „Solidarność” /.../ Wśród robotników, zwłaszcza młodej generacji, zdecydowanie przeważa pogląd, że należy przywrócić działania „Solidarności”, jako związku zawodowego, który symbolizuje robotniczy protest przeciwko deformacjom w sposobie sprawowania władzy i jest gwarantem procesu odnowy. Nie dopuszczają myśli o jej delegalizacji, ale też nie formułują warunków. Z takim poglądem sympatyzuje znaczna część inteligencji a dołączają się również do niego ci, którzy liczą, że w „Solidarności” ponownie znajdą możliwość podjęcia działań politycznych. Drugi nurt opinii robotniczej sprowadza się również do odrodzenia „Solidarności” ... ale z wyraźnym życzeniem, aby zerwała z działalnością polityczną. Aktyw partyjny, zwłaszcza ten starszy, w znacznym odsetku opowiada się za rozwiązaniem „Solidarności” jako organizacji, która niewiele dała ludziom, nic nie zrobiła na rzecz poprawy produkcji, a raczej przyniosła dużo szkody dla państwa i narodu /.../ Jest tez opinia w kręgach aktywu partyjnego, że jeżeli odbudować „Solidarność”, to wyłącznie w branżowej strukturze i tylko na poziomie zakładu pracy.

Zadania w pracy politycznej

Opracować plan działań politycznych mających na celu odbieranie „Solidarności” popularności, wiarygodności i jedności szeregów ..., - ukazywanie manipulowania interesami ludzi pracy, pozyskiwanie uczciwych członków „Solidarności” na rzecz działań podejmowanych przez WRON, przestawienie psychiki ludzi /.../. Mając na uwadze przyszłość ruchu branżowego należy otoczyć troskliwą opieką wszystkich pracowników i działaczy związków branżowych /.../. Nasze działania polityczne winny być prowadzone tak, by w ich wyniku uzyskać przepływ członków „Solidarności” do branżowych lub autonomicznych związków zawodowych. Jeśli tego nie osiągniemy, to odtworzenie „S” może być bardzo niebezpieczne.

WNIOSKI:

W przypadku reaktywowania „S” przeprowadzić nowe wybory w zakładach pracy ... Konieczna też jest zmiana dotychczasowych struktur. Układ zakładowo-branżowy byłby najwłaściwszą strukturą związku. Wszelkie działania na rzecz delegalizacji „S” sprzyjać mogą narastaniu oporu i podejmowaniu działań konspiracyjnych. (... Nie zezwalać na reaktywowanie działalności „S” Rolników Indywidualnych i „S” Rzemieślniczej, jak również na działalność zw. zaw. w wojsku i milicji, służbie więziennej, administracji państwowej i aparacie partyjnym.)

Związki zawodowe w Polsce po zniesieniu stanu wojennego

(uwarunkowania i prognozy) POUFNE. Generalnym założeniem i celem wszystkich zadań powinno być budowanie ruchu zawodowego ... ideowo związanego z partią. Po stanie wojennym przyszłość „Solidarności” należy rozważyć w wielu wariantach.

1. Reaktywowanie działalności Związków z nowym kierownictwem, które zrezygnuje z politycznej części uchwały I Zjazdu Związku (lub w ogóle zrezygnuje z uchwał I Zjazdu przyjmując zupełnie nowy program i statut) ... wyprowadzi ze składu Związku tych członków i doradców, którzy mieli powiązania z działalnością opozycyjną.

Ten wariant może mieć zastosowanie w przypadku wyłonienia się grupy inicjatywnej dającej pełna gwarancję realizacji przyjętych założeń.

2. Wariant drugi zakłada istnienie niezależnie od siebie 2 związków zawodowych „Solidarność”, jeden uznający wymogi wariantu pierwszego ... drugi, wyrosły z bazy robotniczej o lewicowym zabarwieniu, działający w układzie branżowym na podstawie własnego statutu i sympatyzujący z partią ... (do rozważenia nazwa „Solidarność Robotnicza”). Inicjatywę jego utworzenia mogliby podjąć członkowie partii działający w „Solidarności” lub inne grupy członkowskie sprzyjające partii i socjalistycznemu państwu. Związek ten z czasem oraz z pomocą partii i władz mógłby zdominować pierwszy i dążyć do połączenia.

3. Wariant trzeci przewiduje delegalizację „Solidarności” /.../ Delegalizacja „Solidarności” spotkać się może z dezaprobatą znacznej części społeczeństwa i jego oporem, a także negatywna reakcją krajów zachodnich z konsekwencjami ekonomicznymi włącznie.

W rozważaniach na temat przyszłości ruchu zawodowego przewidzieć należy wariant rozwiązania wszystkich związków zawodowych. /.../ W tym przypadku należy przewidzieć tworzenie tylko jednego związku w układzie branżowym z inspiracji i pod ideowo-politycznym kierownictwem partii. W wariancie tym możliwe są dwa sposoby rekonstrukcji ruchu zawodowego:

a/ przy przestrzeganiu ratyfikowanych konwencji określających zasady organizowania się w związki zawodowe;

b/ przy naruszeniu zasad ratyfikowanych konwencji przez odgórne określenie wybranych form organizacyjnych i programowych nowych związków zawodowych ... rejestrowanie w sądzie tylko określonych związków zawodowych z uwagi na skład ich organów przedstawicielskich, czy tez w zależności od określonej deklaracji programowej. /.../ Nowy ruch musiałby tworzyć się głownie w oparciu o siły partii, związków branżowych oraz wybranych członków „Solidarności” i związków autonomicznych /.../ Realizacja tego wariantu przy ogromnym wysiłku partii i działaniach obliczonych na kilka lat daje gwarancje zbudowania silnego klasowego ruchu zawodowego.

WNIOSKI: odtworzenie „Solidarności” wiązać się powinno z wyłonieniem nowych zespołów kierowniczych, opracowaniem nowego programu i statutu oraz zmiana struktury organizacyjnej. /.../ W każdym rozwiązaniu należałoby przyjąć zasadę, że w pierwszym etapie po odwieszeniu związki zawodowe działać będą tylko na poziomie zakładu pracy (stan taki może istnieć dwa, trzy lata, zależnie od kształtującej się sytuacji). Rozważania dotyczące przyszłości ruchu zawodowego prowadzić w kontekście sytuacji międzynarodowej, biorąc pod uwagę dotychczasowe i przewidywane reakcje rządów, central związkowych i organizacji międzynarodowych. Opracować formy i metody oddziaływania politycznego na partie komunistyczne w krajach kapitalistycznych celem wyjaśnienia i zrozumienia sytuacji w Polsce ... stan wojenny należy wykorzystać do kompromitowania ekstremy i szukania grup inicjatywnych zdolnych do reorientacji programowej związku i kierowania jego działalności. W najbliższym czasie należy zdecydowanie osłabić „Solidarność” ... równolegle prowadzić działania na rzecz umocnienia rangi i pozycji związków branżowych. Niezbędnym bowiem warunkiem właściwego modelu polskiego ruchu zawodowego jest funkcjonowanie silnych ideowo związanych z partią klasowych związków zawodowych.”

"Niepodległość" - miesięcznik polityczny 1982-1983