21 listopada 2002 roku w Waszyngtońskim Center for Strategic and International Studies odbyło się forum na temat: "Wyzwania dla Kluczowych Kwestii Polityki Zagranicznej Gruzji”. Poniżej przedstawiamy skrót wystąpienia Levana Mikeladze, ambasadora Gruzji w USA i Kanadzie.
Wstęp
Gruzja ma wiele problemów, jednak niefortunnie większość kwestii wewnętrznych jak i w polityce zagranicznej związana jest z dwustronnymi stosunkami gruzińsko-rosyjskimi. Są one bezpośrednim wynikiem polityki Rosji w Gruzji i w regionie. Pod tym względem Gruzja nie jest odosobniona - wszystkie republiki byłego ZSRR miały podobne problemy z Rosyjską Federacją.
Odpowiedź na pytanie, czego Rosja chce lub też nie chce od byłych sowieckich republik, jest prosta: Rosja nadal nie może zaakceptować suwerenności byłych republik. Rosja zawiesiła stosowanie prawa międzynarodowego w swych poczynaniach wobec Gruzji. Jej polityka w stosunku do Gruzji jest wroga, agresywna i poniżająca.
Wiele faktów potwierdza to:
permanentne naruszanie gruzińskiej przestrzeni powietrznej i bombardowania terytorium Gruzji;
niestosowanie się do istambulskich zobowiązań dotyczących zamknięcia rosyjskich baz wojskowych i wycofania wojsk;
wysłanie spadochroniarzy do Doliny Kodoru;
popieranie ruchów separatystycznych w Gruzji;
odmowa ekstradycji Igora Giorgadze, oskarżonego o próbę zamordowania Prezydenta Gruzji Eduarda Szewardnadze;
psychologiczna i propagandowa wojna przeciwko Gruzji.
Można wyróżnić cztery przyczyny negatywnego nastawienia Rosji wobec Gruzji:
ukierunkowanie się Gruzji na Zachód;
rola prezydenta Szewardnadzego w rozkładzie ZSRR;
uparte naleganie Gruzji na wycofanie się Rosjan z baz wojskowych;
projekty rurociągu Wschód-Zachód omijającego Rosję.
Problemy zapalne w stosunkach gruzińsko-rosyjskich
Wąwóz Pankisi
Pięć lat temu, większość Gruzinów prawdopodobnie nigdy nie słyszała o Wąwozie Pankisi, ale dzisiaj jest on dobrze znany na całym świecie. Nawet Prezydent Bush jest bardzo dobrze obeznany z tym zagadnieniem. Od rozpoczęcia się drugiej wojny czeczeńskiej, Rosja oskarża Gruzję o udzielanie schronienia czeczeńskim terrorystom. Gruzja ze swej strony ostrzegała przed niebezpieczeństwem wciśnięcia się Czeczeńców do Gruzji i próbowała uzyskać obecność międzynarodowej społeczności na granicy gruzińsko-czeczeńskiej.
Zdołaliśmy uzyskać nadzór OBWE nad czeczeńską i inguszską sekcją granicy. Prowadzimy negocjacje z OBWE i Rosją w celu rozszerzenia nadzoru na dagestańską sekcją granicy.
Wypowiedz prezydenta Putina z 09.11.02 jest dobrze znana - rozpaliła ona napięcia jeszcze bardziej.
Ogólnie, anty-gruzińska kampania Rosji ma wiele przyczyn:
jest usprawiedliwieniem wojskowego niepowodzenia w Czeczenii;
satysfakcjonuje ambicje armii wobec byłych republik ZSRR;
odwróciło uwagę międzynarodową od ostrych problemów Abchazji i Południowej Osetii w kierunku stosunkowo drobnych problemów Pankisi.
Faktyczną przyczyną tej anty- gruzińskiej kampanii jest to, że Gruzja nie zezwoliła Rosji na przeprowadzenie poważnej operacji przeciwko Czeczenii ze swego terytorium.
Dla Gruzji była to mądra decyzja ponieważ:
pozwoliła Gruzji utrzymywać neutralność w konflikcie;
zezwolenie miałoby negatywny wpływ na stosunki rządu gruzińskiego z Kistami (etniczni Czeczeńcy żyjący w Gruzji);
miałoby poważne uboczne skutki - nie jest łatwą rzeczą odwołanie historii o udanej rosyjskiej operacji przeciwko terroryzmowi;
doprowadziłoby do zwiększenia i tak istniejącej już rosyjskiej obecności militarnej i związanych z nią problemów;
armia rosyjska nie rozwiązała żadnego problemu w innych częściach Gruzji, zatem nie rozwiązałaby problemu w Pankisi a później prawdopodobnie Gruzja miałaby bezowocne dyskusje na temat ich wycofania;
oznaczałoby to rozlanie się konfliktu na Gruzję i inne rejony.
Gruzja sama przeprowadziła poważną operację wojskową w Wąwozie Pankisi.
Celami operacji było:
przywrócenie władzy rządu Gruzji w rejonie;
usunięcie z Pankisi elementów kryminalnych i czeczeńskich bojowników; uniknięcie rozlewu krwi wśród pokojowej ludności.
Cele te zostały osiągnięte: dziś nie ma żadnych nielegalnych uzbrojonych grup w Pankisi. Jest tam może tuzin lub dwa kryminalistów ukrywających się pośród przestrzegających prawa mieszkańców. Ten fakt utrudnił całkowite wykonanie operacji. Mamy nadzieję, że do końca listopada operacja będzie w pełni zakończona.
Tragedia w moskiewskim teatrze dowodzi, ze Gruzja miała słuszność w swym podejściu do problemu wykazując, że Pankisi nie jest głównym źródłem problemu w Czeczenii - Pankisi było problemem, ale wyolbrzymionym przez rosyjskie media. Rosyjska operacja miałaby poważne negatywne skutki uboczne
.
Zobowiązania umowy istambulskiej
Stanowi jeden z podstawowych punktów napięcia w gruzińsko-rosyjskich stosunkach i główny wyznacznik gruzińskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej. Główne zagadnienie: rosyjska obecność wojskowa w Gruzji jest nielegalna - brak jej podstawy prawnej i pozostaje w sprzeczności ze swobodnie wyrażoną wolą Gruzji.
Istambulskie zobowiązania zawierają trzy główne punkty:
ogólna redukcja rosyjskiego sprzętu wojskowego na terytorium Gruzji; zamknięcie baz w Gudauta i Waziani oraz wycofanie personelu wojskowego; konieczność osiągnięcia porozumienia w sprawie pozostałych dwu baz w Batumi i Achalkhalaki.
Gruzja z zadowoleniem przyjęła wprowadzenie zestawu zobowiązań. Drugi zestaw był jedynie częściowo wykonany - Wazani zostało zamknięte, ale kwestia Gudauta pozostaje nierozwiązana.
Jeśli chodzi o trzeci zestaw, to Rosja wstępnie sugerowała 25 lat na tymczasowe stacjonowanie w bazach w Batumi i Achalkhalaki. Nie wydaje się aby 25 lat mogło być “tymczasowym” stacjonowaniem. Rosja sugerowała z kolei 14 lat, co było później obniżone do 11 lat, jednak to nadal oznaczałoby nieomal obecność bez wyraźnego terminu końcowego.
Gruzja zaprezentowała dobrze wyliczony plan trzyletniego wycofania. Oficjalnym stanowiskiem Gruzji jest, że jeśli Rosja nie wprowadzi w pełni istambulskiego porozumienia to wtedy Gruzja nie ratyfikuje przyjętego układu CFE. Rosja potrzebuje ratyfikacji przyjętego układu CFE ze względu na zobowiązania sojuszników z NATO i państw Europy Wschodniej. Jednak Rosja chce również uzyskać więcej swobody i być może zrewidować przyjęty układ CFE, lub też aby Gruzja i Mołdowa ratyfikowały przyjęty układ CFE bez wprowadzania w życie rosyjskich zobowiązań.
Aspiracje Gruzji w sprawie członkostwa NATO
Kilka godzin temu delegacja Gruzji przybyła do Pragi na konferencje NATO. Prezydent Shevardnadze złoży oświadczenie w sprawie intencji Gruzji dotyczących dążenia do przystąpienia do NATO. Jest to w zgodzie ze strategiczną decyzją Gruzji w sprawie integracji ze strukturami europejskimi i euroatlantyckimi.
Żadne inne zagadnienie w Gruzji nie cieszy się taką powszechną akceptacją jak decyzja zintegrowania Gruzji ze strukturami euroatlantyckimi. Te aspiracje pomogą Gruzji przyspieszyć reformy gruzińskich sił zbrojnych i uporać się z wewnętrznymi i zagranicznymi problemami włączając w to “zamrożone” konflikty na terytorium Gruzji.
Opracował Alex L.
Źródło: