HISTORIA „CZERWONEJ LINII” BUKARESZT-MOSKWA

Rumuński dziennik „Ziua” 23 lutego 2005 zamieścił artykuł S. Roşca-Stănescu o „czerwonej linii” telefonicznej, która w latach 1990-tych miała łączyć Bukareszt z Moskwą. Autor przedstawił chronologię sprawy pod kątem dążeń euroatlantyckich Rumunii.

4-6 kwietnia 1991 – Na zaproszenie Michaiła Gorbaczowa do Moskwy przybył Ion Iliescu. 5 kwietnia 1991 został podpisany traktat o współpracy, dobrym sąsiedztwie i przyjaźni pomiędzy ZSRS i Rumunią.

1 lutego 1993 – W Brukseli miała miejsce ceremonia podpisania Traktatu Stowarzyszeniowego Rumunii z UE. Ze strony rumuńskiej traktat podpisali premier Nicolae Văcăroiu i minister spraw zagranicznych Teodor Viorel Meleşcanu.

Lipiec 1993 – Generał Cioflina, szef Sztabu Generalnego, udał się do Moskwy, gdzie spotkał się z tamtejszymi politykami i generalicją. Po powrocie stwierdził: „Rumunia nie może mieć bliższych stosunków z NATO niż z Federacją Rosyjską”.

14-16 sierpnia 1993 – Na zaproszenie ministra obrony narodowej, Niculae Spiroiu, do Rumunii przybyła delegacja wojskowa NATO z marszałkiem R.F. Vincentem na czele. W czasie rozmów władze rumuńskie wielokrotnie powtarzają, iż ich celem jest pełne członkostwo w NATO.

5 październik 1993 – Najwyższa Rada Obrony Narodowej rozporządzeniem nr 0048 zaaprobowała, na bazie dokumentacji sporządzonej przez Służbę Telefonii Specjalnej, odnowienie rumuńsko-rosyjską konwencji dotyczącącej tajnej łączności telefonicznej i telegraficznej. W ten sposób zaaprobowano regulamin specjalnej sieci i listę abonentów, na której znajdowali się m.in.: Prezydent (biuro i dom), szef Kancelarii Prezydenta (biuro), Premier (biuro i dom), Minister Spraw Zagranicznych (biuro), Sekretarz Stanu MSZ (biuro), Szefowie Departamentów Europy i Ameryki Północnej (biuro), Szefowie Departamentu Krajów Sąsiednich i Departamentu Nowych Krajów (biuro), Minister Obrony Narodowej (biuro i dom), Sekretarz Stanu MON (biuro), Szef Sztabu Generalnego (biuro i dom).

10-11 stycznia 1994 – Na szczycie NATO w Brukseli przyjęto amerykańską inicjatywę „Partnerstwo dla Pokoju”. Przemawiając na spotkaniu Iliescu stwierdził m.in.: „Uważamy, że NATO jest podstawową organizacją, która zapewnia pokój i bezpieczeństwo na kontynencie. Chciałbym przy tej okazji potwierdzić nasze nieustające dążenie, aby Rumunia została członkiem NATO”.

1 marca 1994 – Ion Iliescu dał wywiad dla CNN International. Na pytanie „Czy pragnie Pan sojuszu z NATO, czy ścisłej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa z Rosją? Czy to dobrze, że balansujecie pomiędzy tymi dwoma rozwiązaniami?” Iliescu odpowiedział: „Podążamy dwiema drogami”. Dziennikarz ponowił: „Czyli można powiedzieć, że nie dążycie ani do NATO, ani do Moskwy, że balansujecie. To prawda?”. Iliescu odpowiedział: „Oba warianty są dla nas cenne”.

28 marca 1994 – Minister obrony Rosji Paweł Graczow, po kilkakrotnym przekładaniu terminów, przybył do Rumunii w celu podpisania traktatu o współpracy wojskowej. Graczow spotkał się z Iliescu, Văcăroiu i Meleşcanu, a później stwierdził publicznie, iż wie, że Rumunia nie chce wejść do NATO i że podpisanie traktatu o współpracy wojskowej jest wyrazem podobnego stanowiska Rumunii i Rosji w sprawach międzynarodowych.

27 maja 1994 – Premier Nicolae Văcăroiu, minister spraw zagranicznych Teodor Meleşcanu i prezes Służby Telefonii Specjalnej Ştefan Coman wystosowali do prezydenta Iona Iliescu memorandum dotyczące konieczności negocjacji porozumienia o tajnej łączności rumuńsko-rosyjskiej. Porozumienie zakładało, iż: „Strony (Rząd Rumunii i Rząd Federacji Rosyjskiej) zgadzają się, że pomiędzy Bukaresztem i Moskwą będzie funkcjonować specjalna tajna linia telefoniczna. Przez specjalną tajną linię telefoniczną rozumie się połączenia realizowane przez głowy państw, szefów rządów, ambasadorów i konsulów oraz szefów niektórych instytucji wojskowych obu krajów. Linie telefoniczne zostaną stworzone przez Strony dla władz Rumunii i Federacji Rosyjskiej, które są zainteresowane w używaniu ich dla wymiany informacji. Porozumienie zawiera się na trzy lata z możliwością automatycznego przedłużenia, jeśli żadna ze stron nie zgłosi chęci jego zerwania”.

16 czerwca 1994 – Wizyta ministra obrony Gheorghe Tinca w USA. Podpisano traktat o współpracy rumuńskiego Ministerstwa Obrony z amerykańskim odpowiednikiem tej instytucji.

19 lipca 1994 - Najwyższa Rada Obrony Narodowej zaaprobowała zawarcie „Porozumienia” w sprawie tajnej linii telefonicznej. Decyzja ta została podpisana m.in. przez Iona Iliescu, Nicolae Văcăroiu i Teodora Meleşcanu.

12-16 września 1994 – Dyskusje rumuńsko-rosyjskie na poziomie ekspertów na temat tajnego połączenia.

26 września 1994 – Spotkanie Iona Iliescu z Billem Clintonem w Nowym Jorku.

Październik 1994 – Ioan Mircea Paşcu, sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, w wywiadzie stwierdził, iż „Rumunia wpadła w zależność od Rosji”.

5-6 grudnia 1994 – Iliescu po raz kolejny potwierdził dążenie Rumunii do integracji z NATO.

16-20 stycznia 1995 – Kolejne rokowania na poziomie ekspertów w sprawie tajnego połączenia Rumunii z Rosją. Wypracowano projekt Porozumienia. Ustalono, że tajna linia będzie trwale łączyła rządy obu krajów. Ze strony rumuńskiej do wprowadzenia w życie ustaleń zobowiązano Służbę Telefonii Specjalnej, a ze strony rosyjskiej – FAPSI. Niezbędną aparaturę mieli dostarczyć Rosjanie, a Porozumienie miało zostać zawarte na 5 lat.

Czerwiec 1995 – Minister obrony Gheorghe Tinca w czasie wizyty w USA potwierdził NATO-wskie aspiracje Rumunii.

24 czerwca 1995 – Po spotkaniu z Teodorem Meleşcanu, Władimir Szumejko, przewodniczący Izby Wyższej parlamentu rosyjskiego, stwierdził, iż „Rumunia i Rosja pragną spontanicznie i niesystematycznie integrować się z NATO.

2 kwietnia 1996 – Rumunia złożyła w NATO dokument, na podstawie którego planowała rozpocząć intensywny dialog w sprawie przystąpienia do Paktu.

10 maja 1996 – Ion Iliescu zatwierdził kontynuację rozmów o Porozumieniu w sprawie tajnego połączenia z Rosją.

8-9 lipca 1996 – Na Forum Gospodarczym Europy Środkowej i Wschodniej w Salzburgu Ion Iliescu potwierdził NATO-wskie aspiracje Rumunii, jednak z zastrzeżeniem, że należy uwzględnić przy tym również oczekiwania Rosji.

10 maja 1997 – Na spotkaniu z premierem Belgii, Jeanem-Lukiem Dehaene, Ion Iliescu stwierdził, iż nie przyjęcie Rumunii do NATO nic nie zmieni, gdyż „Rumuni przetrwali stulecia w dużo gorszych warunkach”.

31 października 1997 – W wywiadzie dla rumuńskiego dziennika „Evenimentul Zilei” Ion Iliescu stwierdził, iż „w sprawie stosunków z NATO wszystko jest jasne. Kiedy w 1995 roku byłem w Stanach Zjednoczonych, dowiedziałem się od specjalistów z Rand Corporation, którzy opracowują strategię zagraniczną USA, że Rumunia nie wejdzie do NATO.”

13 maja 1998 – W trakcie wizyty w Jugosławii Ion Iliescu poparł politykę Belgradu względem Kosowa.

18 marca 1999 – W czasie wizyty w Anglii Ion Iliescu stwierdził, iż „nie wyobraża sobie przyszłości Rumunii poza strukturami europejskimi i euro-atlantyckimi”.

24 marca 1999 – Radu Timofte, senator z ramienia postkomunistów stwierdził, iż polityka prezydenta Emila Constantinescu w sprawie Kosowa jest nieodpowiedzialna. Timofte powiedział również: „Poparcie przez głowę państwa precedensu separacjonistycznego według podziałów etnicznych, jaki ma miejsce w Kosowie, może wpędzić nas w kłopoty w przypadku próby secesji na podobnej zasadzie Transylwanii.”

29 marca 1999 – Nicoale Văcăroiu stwierdził, iż interwencja NATO w Jugosławii jest aktem agresji w stosunku do suwerennego państwa. Poparł również stanowisko rosyjskie w tej sprawie.

Maj 1999 – Ion Iliescu stwierdził, iż „interwencja NATO [w Kosowie] nie ma podstaw legalnych ani moralnych. Musimy patrzeć perspektywicznie i nie porzucać interesu narodowego dla korzyści wynikających z chwilowej koniunktury.”

Marzec 2000 – Opublikowano pierwsze dowody w „sprawie czerwonej linii”, czyli próbie zainstalowania tajnego połączenia telefonicznego między Bukaresztem i Moskwą. Ion Iliescu stwierdził, iż „to jakiś ohydny wymysł, nie było nic takiego”.

Marzec 2000 – Slobodan Miloszević stwierdził, iż „nie istnieje żadna kwestia, w której moje poglądy nie byłyby zbieżne z poglądami Iona Iliescu”.

opr. JL

Archiwum ABCNET 2002-2010