PLAN DZIAŁAŃ SB PO ZAWIESZENIU STANU WOJENNEGO
Poniżej zamieszczamy pierwszy dokument z SOR „BALON” dotyczącego działań opozycji w Gliwicach, a wszczętego po akcji rozrzucania ulotek za pomocą balonów zorganizowanej przez Tadeusza Drzazgowskiego. SOR „BALON” dotyczył działalności opozycji w Gliwicach, zwłaszcza Delegatury RKW, a nie samej tylko akcji balonowej. W tekście zwraca uwagę szerokie zastosowanie TW.Kolejne, późniejsze dokumenty będą publikowane pod wcześniejszymi datami czerwca 2005 roku.
ZATWIERDZAM
[brak podpisu]
Dnia…………….1982r.
Katowice, dnia 15.12 1982 r.
TAJNE SPEC.ZNACZENIA
Egz. nr ………
P L A N KONTROLI OPERACYJNEJ FIGURANTÓW SPRAWY OPERACYJNEGO ROZPRACOWANIA KRYPT. „BALON” NR. 48430 W OKRESIE ZAWIESZENIA STANU WOJENNEGO
I. ANALIZA OPERACYJNA
Sprawa operacyjnego krypt.”BALON” została założona 13.02.1982 r. na podstawie informacji przekazanej przez dyżurnego RKMO Gliwice, z której wynikało, ze na terenie miasta pojawiły się ulotki sygnowane przez Delegaturę Gliwicką.
Z dotychczasowych ustaleń operacyjnych wynika, że do chwili obecnej wydano 20 numerów nielegalnego wydawnictwa sygnowanego: Gliwicka Delegatura RKW. Początkowo tj. do maja 1982 r. „Gliwicki Serwis Informacyjny” nr 2,4,5,6,7,8,9,10 natomiast od nr 11 do chwili obecnej tzn. nr 23 zmieniono tytuł na „Manifestacja Gliwicka”. Nakłady wahały się od 300 do 1500 szt.
W wyniku działań operacyjnych 5.03.1982 r. zostali zatrzymani a nastepnie internowani:
- KOSTRZEWSKI Władysław /KA 045253 / zatr. ZOZ Gliwice,
- TREFLER Franciszek /KA ......./ zatr. Prosynchem Gliwice,
- LISTOWSKI Tadeusz /KA 048450/ zatr. GPBP Gliwice,
-KNOLL Magdalena / KA 050487/ nie pracuje.
Z informacji uzyskanych od TW ps. „PAJĘCZARZ” i TW ps. „MAJ” wynikało, że w/wym. uczestniczyli w wykonywaniu ulotek sygnowanych przez RKW NSZZ „Solidarność”.
W skład kolegium redakcyjnego wchodzili:
- CIELIŃSKI Marek /KA 046954/ zatr. DW Gliwice – figurant Wydziału V-1,
- JAGIELSKI Jan / KA 050485/ zatr. Instytut Ochrony Roślin Sośnicowice,
- GAJOWSKI Paweł /KA 050491/ zatr. IMN Gliwice,
- GAJOWSKA Halina /KA 050490/ zatr. Wydział Oświaty Gliwice,
- RUSEK Jerzy / KA 050493/ zatr. ZOZ Gliwice,
- RUSEK Anna / KA 050492/ zatr. ZOZ Gliwice,
- KOWALSKI Wojciech /KA 050486/,
- MAY – MAJEWSKI Andrzej /KA 050489/ zatr. ZOZ Gliwice.
Spośród wymienionych MAY-MAJEWSKI, GAJOWSKI oraz CIELIŃSKI zostali internowani.
Kontakty pomiędzy tymi osobami zostały nawiązane na początku roku a spotkania były organizowane w mieszkaniu Cielińskich i parafii św. Krzyża w Gliwicach pod duchowym przywództwem proboszcza tej parafii ks. Jana SIEMIŃSKIEGO /KA/.
Oprócz tego prawdopodobnie na wymienionej parafii pisane były matryce a następnie wykonywane ulotki. Po internowaniu wymienionych inicjatywę w produkcji „Manifestacji Gliwickiej” przejęły osoby utrzymujące przed 13.12.1981r. kontakty z „Gliwicką Delegaturą NSZZ „Solidarność” oraz jej administrator:
- SOWA Elżbieta,
- SOWA Henryk, /11/4168-KMMO Gliwice/
- WRÓBLEWSKI Edward, – zatr. KBW PW „Famont” Gliwice
- SAWICKI Zbigniew, – zatr.
- NOWIŃSKI Zbigniew – zatr. MPHW Gliwice,
- REWUCKI Kazimierz – zatr. SI „Silesia” Gliwice,
- WAGNER Jerzy – właściciel szlifierni kamieni szlachetnych,
- SIEMASZKO Zbigniew /KA 047803/ zatr. IMŻ Gliwice.
Powyższe grupy skonsolidowały swoją działalność a produkcją ulotek zajmowała się grupa, którą kierował Zbigniew Sawicki.
W dniu 5.11.1982 r. dokonano zatrzymań oraz przeszukań u następujących osób:
- SAWICKI Zbigniew
- WRÓBLEWSKI Edward
-MICHALCZYK Kazimierz
-SOWA Henryk
-WAGNER Jerzy
- SŁABOŃ Henryk
W wyniku dokonanych przeszukań jedynie u ob. MICHALCZYKA ujawniono 285 sztuk ulotek Pt. „Manifestacja Gliwicka” nr 19 przygotowanych do kolportażu, natomiast u pozostałych nie ujawniono żadnych materiałów lub też tylko pojedyncze sztuki. SAWICKI Zbigniew, WRÓBLEWSKI Edward, MICHALCZYK Kazimierz, zostali internowani w ośrodku odosobnienia. W trakcie realizacji zatrzymań i przeszukań uzyskano informację od TW ps. „MAJ” i KO „Przyjaciel” z której wynikało, że urządzenie powielające znajduje się w mieszkaniach ob. GRABARA Andrzej Gliwice ul. Jana 32 lub ul. Kormoranów 17/16.
W wyniku dokonanego przeszukania nie ujawniono urządzenia powielającego pod wymienionym adresem. Po dokonaniu przeszukania uzyskano następną, niepotwierdzoną informację od TW ps. „MAJ”, z której wynikało, że urządzenie powielające zostało przed przeszukaniem przewiezione przy pomocy ob. SEWERYŃSKIEGO Romana, który dysponuje samochodem marki „ŁADA” do parafii św. Krzyża w Gliwicach. Wobec braku wykonawców „Manifestacja Gliwicka” nie ukazywała się do 4.12.82r. kiedy to został rozkolportowany nr 21 oraz 7.12.82 – nr 22.
W dniu 9.12.82r. zostali zwolnieni z ośrodka odosobnienia internowani SAWICKI, WRÓBLEWSKI, MICHALCZYK.
Z operacyjnych informacji wynika, że wymienieni podejmą ponownie nielegalną działalność antypaństwową w ramach Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „Solidarność”.
Aktualnie sytuacja operacyjna przedstawia się następująco:
1. W ramach sprawy wykorzystywany jest 1 TW ps. „MAJ” usytuowany głęboko w kierownictwie nielegalnej struktury oraz TW ps. „PUCHACZ”, „TRZYNASTKA”, „PAJĘCZARZ” ………..w zakładach pracy, z którymi „Delegatura” posiada kontakt i KO „Przyjaciel” posiadający kontakty towarzyskie z niektórymi osobami zaangażowanymi w działalność podziemną.
2. Z aktualnego rozpoznania operacyjnego wynika, że szefem i duchowym przywódcą Gliwickiej Delegatury jest CIELIŃSKI Marek, ponadto w skład ścisłego kierownictwa wchodzi SAWICKI Zbigniew, SZOŁOMICKI Zbigniew, ks. SIEMIŃSKI Jan, który udostępnia kościół św. Krzyża do organizacji spotkań oraz przechowywania urządzenia powielającego. Z jednoźródłowej, niepotwierdzonej informacji od TW ps. „MAJ” wynika, że został nawiązany kontakt z nielegalną strukturą na terenie miasta Katowice………z tego samego źródła uzyskano informację, z której wynika, że ostatnie dwa numery „Manifestacji Gliwickiej” drukowane były na urządzeniu znajdującym się w domku jednorodzinnym ob. GRABARA Andrzej ul Jasna 32. Ponadto z niepotwierdzonej agenturalnej informacji wynika, że w okresie po zawieszeniu stanu wojennego działacze „Delegatury” zamierzają przejść do pełnej konspiracji, jak również przeprowadzona ma być ponowna weryfikacja działaczy podziemia i zwolnionych z internowania. W związku z powyższym w najbliższym okresie czasu należy spodziewać się zmian w strukturze i składzie osobowym kierownictwa podziemia. Ponadto brak jeszcze konkretnych ustaleń co do kierunku i form dalszej działalności konspiracyjnej. W związku z powyższym sprawa operacyjnego rozpoznania prowadzić się będzie w następujących kierunkach:
1. ujawnianie i rozpoznanie aktualnych trendów podziemia gliwickiego pod kątem:
a/ struktur
b/ składu osobowego
c/ podejmowanej wrogiej działalności
2. Rozpracowywanie ujawnionych osób wchodzących w skład podziemia na terenie Gliwic.
3. ujawnienie i rozpoznanie kontaktów ze strukturami nadrzędnymi / np. Wojewódzką, Ogólnokrajową/ oraz podległymi strukturami zakładów pracy na terenie Gliwic,
4. ujawnianie i rozpoznawanie bazy poligraficznej i ewentualnych miejsc gromadzenia innych materiałów służących do prowadzenia wrogiej działalności,
5. stosowanie gier i kombinacji operacyjnych poprzez posiadaną agenturę w celu dezinformacji, dezintegracji nielegalnych struktur, jak również uzyskiwania materiałów świadczących o kierunkach i formach działania,
6. zabezpieczenie materiałów dowodowych pod kątem wykorzystania procesowego przy likwidacji grupy.
PRZEDSIĘWZIĘCIA OPERACYJNE
1. W celu ujawnienia i rozpoznania aktualnych trendów, składu osobowego oraz podejmowanych działań podziemia gliwickiego planuje się:
a/ zlecać TW ps. „MAJ” zadania uczestniczenia we wszystkich możliwych zebraniach grupy Marka Cielińskiego;
b/ przygotować i zrealizować kombinację operacyjną zmierzającą do głębszego wprowadzenia KO „PRZYJACIEL” a polegającej na spreparowaniu informacji dla KO z przeznaczeniem do przekazania Andrzejowi Grabarze;
c/ poprzez ścisłe współdziałanie z innymi Wydziałami SB, MO i WSW przeanalizować możliwości operacyjnego dotarcia do osób przechodzących w sprawach, poszerzać i dokonywać sprawdzeń uzyskanych informacji jak również zlecać zadania posiadanej agenturze wynikających z aktualnej sytuacji operacyjnej:
d/ złożyć wniosek o zainstalowanie PP w mieszkaniu M. Cielińskiego.
Odpowiedzialny: kpt. J. Ryszkiewicz, por. I. Łysik
2. W celu rozpracowania ujawnionych osób wchodzących w skład podziemia planuje się:
a/ zlecać dla TW ps. „MAJ” , „PUCHACZ”, KO „PRZYJACIEL” nawiązywanie ścisłych kontaktów towarzyskich z ujawnionymi osobami, a szczególnie takimi jak: Marek Cieliński, Zbigniew Szołomicki, ks. Jan Siemiński, Wojciech Kowalski, Anna i Jerzy Rusek, Krzysztof Gosiewski, Andrzej Grabara, Zbigniew Sawicki, Edward Wróblewski, Kazimierz Michalczyk w celu uzyskiwania informacji dotyczących:
- przyzwyczajeń i nałogów,
- lokalizacji indywidualnych skrytek i sposobu przechowywania nielegalnych przedmiotów,
- kontaktów rodzinnych i towarzyskich wykorzystywanych do wrogiej działalności,
- spraw i faktów z życia osobistego w/wym. Mogących posłużyć jako materiały kompromitujące i obciążające,
- aktualnych nastrojów.
b/ dokonywać podstawowych ustaleń w Urzędzie Miejskim, Wydziale Paszportów, miejscu pracy i zamieszkania,
c/ wykorzystać pracę Wydziału „W”/ „T” / w miejscu pracy i zamieszkania,
d/ w miarę uzyskiwania informacji wynikających z realizacji punktu 2a,b,c typować, opracowywać i pozyskiwać nowe osoby źródła informacji z grona działaczy podziemia w celu pogłębienia i poszerzenia informacji operacyjnych oraz stopniowego przejmowania kontroli nad całą działalnością nielegalnej struktury, w szczególności zaś wytypować i pozyskać źródło informacji głęboko usytuowane w strukturze w celu sprawdzania informacji przekazywanych przez TW ps. „MAJ”
Odpowiedzialni: kpt. J Ryszkiewicz, por. I. Łysik, por. R. Czabański
Termin na bieżąco
3. W celu jawniania i rozpoznawania kontaktów ze strukturami nadrzędnymi zlecić TW ps. „MAJ” zadanie pełnienia roli łącznika ze strukturą w Katowicach oraz zabezpieczyć możliwość operacyjnego uzyskiwania przewożonych materiałów
Odpowiedzialny: por. I. Łysik
Termin: na bieżąco
4. W celu ujawniania i rozpoznawania kontaktów z podległymi strukturami w zakładach pracy na terenie miasta Gliwic wejść w ścisłe współdziałanie z Wydziałami II, III, V i V-1 oraz Wydz. d/w PC pionu MO a polegające na:
- ujawnieniu poprzez posiadane źródła informacji prób tworzenia nielegalnych struktur zakładowych,
- zlecanie zadań posiadanej agenturze zmierzających do rozpoznania nielegalnych struktur,
- wspólnym opracowywaniu kombinacji mających na celu wprowadzenie wytypowanej agentury w nielegalne struktury zakładowe,
Odpowiedzialny : kpt J. Ryszkiewicz
Termin: na bieżąco
5. W celu ujawnienia i rozpoznania bazy poligraficznej oraz innych materiałów służących do wrogiej działalności planuje się:
a/ poprzez TW ps. „MAJ” i KO „PRZYJACIEL” dążyć do ustalenia osób bezpośrednio zajmujących się działalnością poligraficzną i kolportażem jak również osób redagujących:
b/ poprzez TW ps. „MAJ”, „PUCHACZ” i KO „PRZYJACIEL” dostarczać oznaczony materiał piśmienny/ papier, matryce białkowe / w celu potwierdzenia informacji o rzeczywistym udziale wytypowanych osób w działalności poligraficznej.
c/ ujawnianie miejsc i czasu wykonywania literatury bezdebitowej poprzez:
- wykorzystanie TW ps. „MAJ” i KO „PRZYJACIEL”,
- wykorzystanie pracy Wydziału „B” w stosunku do osób zajmujących się tą działalnością:
- opracowanie i realizację kombinacji operacyjnej z udziałem TW ps. „MAJ” zmierzającej do wykorzystania wolnego mieszkania Gliwice ul. Zygmunta Starego 8/14 do działalności poligraficznej;
- opracowanie i realizację kombinacji operacyjnej zmierzającej do wprowadzenia TW ps. „PUCHACZ”, „TRZYNASTKA” do grupy osób bezpośrednio związanych i wykonujących literaturę bezdebitową/ Z. Sawicki, E. Wróblewski, K. Michalczyk, Z. Miecierz/;
d/ w celu potwierdzenia informacji o ponowieniu nielegalnych działalności Z. Sawickiego oraz ustalenia jego kontaktów zlecić Wydziałowi „T” zainstalowanie PP;
Odpowiedzialny: kpt. J. Ryszkiewicz
Termin realizacji: na bieżąco
6. W celu dezintegracji nielegalnych struktur wyizolowania działaczy ekstremalnych i osób niewygodnych z operacyjnego punktu widzenia takich jak M. Cieliński, Z. Siemaszko, J. Fraszkowska, Z. Sawicki poprzez TW ps. „MAJ” , „PUCHACZ”, ”TRZYNASTKA”, „KAZIK” prowadzić działalność dezinformacyjną do podważenia autorytetu wymienionych osób. Ponadto przeprowadzić z wymienionymi rozmowy ostrzegawcze w celu wysondowania ich aktualnych zapatrywań na fakt zawieszenia stanu wojennego. Rozmowę wykorzystać jako możliwość ich skłócenia poprzez zasugerowanie, ze pozostali są agentami SB.
Odpowiedzialny: por. R. Czabański, por. I. Łysik
Termin: na bieżąco.
7. W celu wytyczenia dalszych kierunków i przedsięwzięć operacyjno- procesowych systematycznie konsultować posiadane materiały w sprawie z Wydziałem Śledczym.
Odpowiedzialny: por. I. Łysik
Termin: na bieżąco
8. W celu uzyskiwania materiałów dowodowych pod kątem wykorzystania procesowego planuje się:
a/ - przechwytywanie oryginałów lub wykonywanie kserokopii dokumentów udostępnionych przez TW sp. „MAJ”,
b/ opracowanie i realizację kombinacji operacyjnych zmierzających do ujawnienia materiału dowodowego w toku jawnych przeszukań pomieszczeń i osób na podstawie informacji uzyskiwanych drogą operacyjną,
c/ systematyczne sporządzanie notatek urzędowych na okoliczność faktów kolportażu literatury bezdebitowej.
Opracowali: por. R. Czabański, por. I. Łysik
Z-ca Naczelnika Wydziału V-2 kpt. J. Ryszkiewicz
L.dz.masz.00703/82
UWAGI KAZIMIERZA MICHALCZYKA
Po przeczytaniu tych akt, muszę stwierdzić że, SB działało po omacku. Nazwiska, które się przewijają , to w większości nazwiska znanych działaczy z legalnej Solidarności. Ubecy, nie mieli pojęcia o Delegaturze, drukarni, ani o strukturach kolportażu. Oczywiście aresztowali działaczy, ale nie za to, co zrobili i nie wiedzieli, kogo mają.
Każdy wtedy cos tam konspirował, wiem na pewno, że z wymienionych z Delegaturą był jedynie związany śp. Zbyszek Sawicki i śp. Andrzej Grabara.
Edek Wróblewski i Zbyszek Siemaszko byli aktywnymi działaczami KPN.
U mnie prowadzili przeszukanie po łebkach, dopiero pod koniec znaleźli w tapczanie ulotki i wtedy zaczęli przeszukanie od nowa, bardzo dokładnie. Nie przestrzegałem instrukcji BHP i za karę przesiedziałem całą noc na jednej nóżce odwróconego taboretu.
Instrukcja BHP została wydana przez Tadeusza Drzazgowskiego i instruowała, w jaki sposób należy się zachować w czasie aresztowania i w innych sytuacjach (wypadkach przy pracy). Mnie oszczędziła przynajmniej trzy lata odsiadki.